USD 2.7433
EUR 2.8862
RUB 2.7214
თბილისი
«The Economist» (დიდი ბრიტანეთი): „ირანი უტევს ისრაელს: რამდენად არის შესაძლებელი კონფლიქტის სრულმასშტაბიან რეგიონულ ომში გადაზარდა? რუბიკონი გადალახულია?“
თარიღი:  207

ბრიტანულ ჟურნალ „ეკონომისტში“ (The Economist) გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „ირანი უტევს ისრაელს: რამდენად არის შესაძლებელი კონფლიქტის სრულმასშტაბიან რეგიონულ ომში გადაზარდა? რუბიკონი გადალახულია?“, რომელშიც განხილულია ისრაელზე განხორციელებული საჰაერო დარტყმა ირანის მიერ და მოცემულია სიტუაციის განვითარების სცენარი: რა მოხდება ახლო და საშუალოვადიან პერსპექტივაში?

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკებით:

რამდენიმე თვის განმავლობაში ხმები ვრცელდებოდა, რომ ღაზას სექტორის წინააღმდეგ მიმდინარე ომი რეგიონულ ხანძარში გადაიზრდებოდა. 13-14 აპრილის ღამით, როცა ირანმა ასობით დრონი და რაკეტა გაუშვა ისრაელისაკენ, ქვეყნის მოსახლეობამ საშინელი მომენტი გადაიტანა - ყველა მკითხაობდა, დადგა თუ არა ჭეშმარიტების მომენტი. აშკარაა, რომ თეირანის მიერ განხორციელებული საჰაერო დარტყმა ისრაელის მიერ პირველ აპრილს ირანის საკონსულოს (სირიაში, დამასკოში) დაბომბვისადმი საპასუხო ნაბიჯს წარმოადგენდა - როგორც ცნობილია, საკონსულოს შენობაზე ისრაელის საჰაერო თავდასხმის შედეგად რამდენიმე ირანელი ოფიცერი, მათ შორის გენერალი დაიღუპა. სწორედ მაშინ განაცხადა ირანის ლიდერმა აიათოლა ალი ჰამენეიმ - „ბოროტი სიონისტური რეჟიმი აუცილებლად დაისჯება“.

მართალია, იმავე დღეს ირანელმა სამხედროებმა ორმუზის სტუტეში აბორდაჟზე ის გემი აიყვანეს, რომელსაც, თეირანის განცხადებით, ისრაელის ტვირთი გადაჰქონდა, მაგრამ ურიცხვი დრონებისა და რაკეტების გუნდის თავდასხმა უფრო მაღალი დონის ესკალაციას წარმოადგენს. ათწლეულების განმავლობაში მტრული განცხადებების გაკეთებისა და ომისათვის მზადების ფონზე ირანი პრაქტიკულ მოქმედებაზე გადავიდა - თეირანი პირველად უტევს ისრაელს საკუტარი ტერიტორიიდან. ისრაელი, ალბათ, თავს გაართმევს ამ ახალ საფრთხე-მუქარებს, მაგრამ ჩნდება ყველაზე დიდი კითხვა - როგორ დარტყმას მიაყენებს ამჯერად უკვე ისრაელი ირანს და როგორია იმის ალბათობა, რომ ბრძოლაში ამერიკაც ჩაებმება, ანუ ახლოვდება თუ არა სრულმასშტაბიანი ომის საშიშროება?

ირანსა და ისრაელს შორის რამდენიმე სახელმწიფო მდებარეობს (ერაყი, სირია, იორდანია), მანძილიც საკმაოდ დიდია და დრონების გაშვება და ფრენა, სანამ ისრაელის ტერიტორიას მიაღწევდნენ, ჰაერსაწინააღმდეგო დაცვისათვის ცნობილი გახდებოდა. ასეც მოხდა - ებრაულმა სისტემამ „რკინის გუმბათმა“ თავის მოვალეობა შეასრულა: ბევრი დრონი და რაკეტა გაანადგურა, თუმცა ისრაელს თავდასხმის მოგერიებაში ამერიკის შეერთებული შტატები და ერთ-ერთი მეზობელი არაბული სახელმწიფოც დაეხმარა: იორდანიამ როცა თავის საჰაერო სივრცეში ირანული დრონები ჩამოყარა, ოფიციალურად საკუთარი თავი, თავისი ტერიტორია დაიცვა, არაოფიციალურად კი - ისრაელი.

შესაბამისად, ირანული რაკეტებითა და დრონებით მიყენებული ზარალი ისრაელისთვის უმნიშვნელოა. გარდა ამისა, ისრაელში რამდენიმე თვეა „ჰამასთან“ ომის გამო საგანგებო მდგომარეობაა გამოცხადებული, საავადმყოფოების სპეციალური რეჟიმით მუშაობენ, ანუ ქვეყანა ირანის „მოულოდნელ შეტევას, პრინციპში მომზადებული შეხვდა. მაგრამ თუნდაც ირანის შეტევამ ისრაელს არაფერი არ დაუშავოს, მისი შედეგი მაინც სერიოზული იქნება. სხვათა შორის, დამასკოში მდებარე ირანის საკონსულოზე დარტყმისა და ირანელების დაღუპვის შემდეგ ისრაელი იმედოვნებდა, რომ ირანი საპასუხო შეტევას არ განახორციელებდა, მაგრამ შეცდა. გაეროში ირანის წარმომადგენლობის განცხადებით, ირანს თავდაცვისა და საპასუხო დარტყმის მიყენების  უფლება აქვს და ამიტომ „ეს საკითხი ამოწურულად უნდა ჩაითვალოს“

მაგრამ აშკარაა, რომ ისრაელზე პირდაპირი თავდასხმა მეტისმეტია და რა ტქმა უნდა, ისრაელიც საპასუხო დარტყმას განახორციელებს. შეიძლება ითქვას, რომ ირანმა თავისი მოქმედებით ერთგვარი რუბიკონი გადალახა. ირანის მიერ პირდაპირი დარტყმების განხორციელების შესაძლებლობა მიუღებელი იქნება როგორც ისრაელის მთავრობისათვის, ასევე ებრაული საზოგადოებისთვის და ისრაელის თითოეული მოქალაქისთვის: „ჩვენი პრინციპი ასეთია: ვინც ჩვენ ზარალს გვაყენებთ, ჩვენც მას ზარალის მიყენებით ვპასუხობთ“, - აცხადებს პრემიერ-მინისტრი ბენიამინ ნეთანიაჰუ. ისრაელმა უკვე შეატყობინა ამერიკელებს და რეგიონის ქვეყნების მთავრობებს, რომ მისი პასუხი გარდაუვალი იქნება. შესაძლოა, ისრაელის სამხედროებმა თვითმფრინავებით ან რაკეტებით ირანის ბირთვული ობიექტები დაბომბონ, მაგრამ ნაკლებად მოსალოდნელია, რომ ისრაელმა ირანს თავისი სარაკეტო კატერებიდან და წყალქვეშა ნავებიდან (ხმელთაშუა ზღვაზე დისლოცირებული ჰაიფას, აშდოდისა და წითელ ზღვაზე დისლოცირებული ეილატის სამხედრო-საზღვაო ბაზებიდან) დაარტყას, რადგან მათი შეიარაღება უფრო ძლიერია და სერიოზული კონფლიქტისთვის არის განკუთვნილი.

ისრაელი პრემიერ-მინისტრი ბენიამინ ნეთანიაჰუ და აშშ-ის პრეზიდენტი ჯო ბაიდენი უკვე რამდენიმე თვეა „ერთმანეთს ნორმალურად არ ელაპარაკებიან“ ღაზას სექტორში „ჰამასის“ წინააღმდეგ ისრაელის არაპროპორციული სამხედრო პასუხის გამო. ამის მიუხედავად, ჯო ბაიდენმა ირანი გააფრთხილა, რომ აშშ ყოველთვის ისრაელის მხარდამჭერი და დამცველი იქნება, ანუ თეირანისთვის უმჯობესი იქნება არაფერი არ გაბედოს ისრაელის წინააღმდეგ.

მაგრამ სხვა საკითხია - მზად არის თუ არა მისტერ ჯო ბაიდენი ისრაელის საპასუხო მოქმედების მხარდასაჭერად? აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნები ახლოვდება, ნავთობის ფასები კი მატულობს (Brent-ის მარკის ნავთობის ერთი ბარელის ფასმა უკვე 90 დოლარს მიაღწია და კიდევ შეიძლება გაიზარდოს).

სრულმასშტაბიანი ომის პერსპექტივა აშშ-ის ირანისა და ისრაელის მონაწილეობით რეგიონისა და მსოფლიოს მოსახლეობაში შიშს იწვევს. ყველაზე მისაღები სცენარი ის იქნება, რომ სავარაუდოდ, ირანიდან ისრაელისკენ გაშვებული რაკეტები და დრონები ჩამოგდებულები იქნებიან და ისრაელს ნაკლებ ზარალს მიაყენებენ. ირანს შეუძლია განაცხადოს, რომ მან ისრაელს საკადრისი მიუზღო. ამერიკა თავს შეიკავებს (თავს აარიდებს) მის საზღვრებს გარეთ მიმდინარე ომში ჩაბმას... მაგრამ რეგიონში, სადაც უკვე ძლიერი ხანძარი გიზგიზებს, ასეთი სცენარით სიტუაციის განვითარება გარანტირებული არ არის.

წყარო: https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2024/04/13/iran-attacks-israel-risking-a-full-blown-regional-war

 

ანალიტიკა
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.