USD 2.7384
EUR 2.8548
RUB 2.6619
თბილისი
«The Economist» : „თურქეთი რეჯეფ ერდოღანის მმართველობის შემდეგ თავის საგარეო პოლიტიკას მხოლოდ ნაწილობრივ თუ შეცვლიდა“
თარიღი:  

ბრიტანული ჟურნალის „ეკონომისტის“ (The Economist) ბოლო ნომერში (28 აპრილი - 04  მაისი) გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „თურქეთი რეჯეფ ერდოღანის მმართველობის შემდეგ თავის საგარეო პოლიტიკას მხოლოდ ნაწილობრივ თუ შეცვლიდა“, რომელშიც, მოახლოებული საპრეზიდენტო და საპარლამენტო არჩევნების ფონზე, განხილულია თურქეთის საგარეო პოლიტიკური კურსის სავარაუდო ცვლილებები იმ შემთხვევისათვის, თუ პრეზიდენტ რეჯეფ ერდოღანი და მისი პარტია არჩევნებში დამარცხდება და ოპოზიცია გაიმარჯვებს.

გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით

რეჯეფ ერდოღანის მაგია არ მუშაობს. არჩევნებამდე ორ კვირაზე ნაკლები დარჩა, თურქეთის პოპულისტ ლიდერს კი ოპოზიციური ალიანსის კანდიდატი ქემალ ქილიჩდაღოღლუ რეიტინგით პრაქტიკულად კვალდაკვალ მისდევს და რიგ შემთხვევებში უსწრებს კიდეც. გამოკითხვების შედეგების მიხედვით, საპრეზიდენტო არჩევნები, სავარაუდოდ, ორ ტურად ჩატარდება: პირველ ტურში ყველაზე მეტ ხმებს სახალხო-რესპუბლიკური პარტიის ლიდერი, გაერთიანებული ოპოზიციის კანდიდატი ქემალ ქილიჩდაროღლუ მიიღებს, მეორე ტურში  კი რეჯებ ერდოღანი დამარცხდება და ქემალ ქილიჩდაროღლუ გაიმარჯვებს.

პრეზიდენტი, რომელიც პოსტის შენარჩუნებისათვის იბრძვის, ცდილობს პოპულარობა დაიბრუნოს - ამ მიზნით სახელმწიფო სახსრების ხარჯვას არ ერიდება და კუნთების თამაშს აგრძელებს. იმავდროულად რეჯეფ ერდოღანი მხარდაჭერას ეძებს საზღვარგარეთაც, სადაც ერთი მხრივ, ნატოს წევრებს, ხოლო მეორე მხრივ, რუსეთსა და სხვა ავტოკრატიულ მოკავშირეებს  შორის ისე ბალანსირებს, როგორც ამას წლების განმავლობაში აკეთებდა.

რით გამოიხატება ბალანსირება? ბოლო თვეებში თურქეთის მთავრობამ თანხმობა განაცხადა ფინეთის ნატოში მიღებაზე, რომელსაც გასული წლიდან ბლოკავდა, აუკრძალა თურქულ კომპანიებს რუსეთისათვის დასავლური სანქციური პროდუქციის მიწოდება და ისევ თავს ევლება იმ დასავლელ კომპანიებს და ინვესტორებს, რომლებიც თავის დროზე თურქეთიდან გააძევა და ახლოს არ იკარებდა. პარალელურად რეჯეფ ერდოღანმა დაარწმუნა თავისი მომხრეები, რომ მას არ აღელვებს, თუ რას ფიქრობენ დასავლეთის სახელმწიფოები თურქეთის საგარეო პოლიტიკის მიმართ და უფრო მეტიც - პრეზიდენტმა დასავლეთი მისი მეტოქეების, ოპოზიციური კანდიდატების მხარდაჭერაში დაადანაშაულა: „[დასავლეთის] მტრული პოზიცია ერდოღანის მიმართ - ეს არის მტრული პოზიცია ჩემი ხალხის მიმართ, - განაცხადა ამას წინათ თურქეთის მეთაურმა, - შესაბამისად, ჩემი ხალხი ამ შეთქმულებას ჩაშლის“.

თურქეთის ურთიერთობა აშშ-სთან და ევროკავშირთან ბოლო ათი წლის განმავლობაში, შეიძლება ითქვას, ყველაზე დაბალ და უარეს ნიშნულზე იმყოფება. ერთი მხრივ, ანკარას, ხოლო მეორე მხრივ - ვაშინგტონსა და ბრიუსელს შორის მწვავე უთანხმოება რიგმა საკითხებმა გამოიწვია: თურქეთის მიერ რუსეთისაგან ჰაერსაწინააღმდეგო დაცვის საზენიტო-სარაკეტო კომპლექსის С-400-ის შეძენამ, თურქეთის არმიის შეტევამ სირიელი ქურთების ტერორისტული დაჯგუფებების წინააღმდეგ (რომლებსაც აშშ ეხმარება), აშშ-ის მხარდაჭერამ 2016 წლის სახელმწიფო გადატრიალების მცდელობის მონაწილე შეთქმულთა მიმართ, საზღვაო საზღვრების გამო დაწყებულმა დავამ კვიპროსთან და საბერძნეთთან.

შეიძლება ვიფიქროთ, რომ თუ თურქეთში ოპოზიცია გაიმარჯვებს, დიპლომატიური კურსი გადაიხედება და ანკარასა და დასავლეთს შორის შექმნილი დაძაბულობა, ალბათ, ჩაცხრება, მაგრამ ანალიტიკოსები, დიპლომატები და ოპოზიციური პოლიტიკოსები უარყოფენ იმ ვარაუდებს, რომ რეჯეფ ერდოღანის ხელისუფლების მარცხის შემდეგ ქვეყნის საგარეო პოლიტიკა მკვეთრად შეიცვლება.

თურქეთის ახალი მთავრობა, ალბათ, ზომებს მიიღებს ეკონომიკის აღსადგენად და მისი გაჯანსაღებისათვის, გაათავისუფლებს ზოგიერთ პოლიტიკურ პატიმარს საპყრობილედან, დაიწყებს რეჯეფ ერდოღანის მიერ შექმნილი ავტოკრატიული სისტემის დემონტაჟს... შესაბამისად, ახალ ხელისუფლებას დასავლეთი კეთილგანწყობით შეხვდებოდა. ასეთი დამოკიდებულება, ალბათ, თურქეთს დაუყონებლივ მოუტანდა დივიდენდებს, მაგალითად, გააქტიურდებოდა ჩიხში შესული მოლაპარაკებები თურქეთსა და ევროკავშირს შორის საბაჟო ორგანოების მოდერნიზების თაობაზე. ნატოელ მოკავშირეებს, ალბათ, მოეწონებოდათ ახალი მთავრობის ტონისა და მიდგომის შეცვლა ერდოღანისეული ლოზუნგის მიმართ - „ანკარა - უპირველეს ყოვლისა“. დღეს ოპოზიცია ამომრჩევლებს პირდება, რომ ქვეყნის საგარეო პოლიტიკა გატარდება გამოცდილი და პროფესიონალი დიპლომატების მიერ და სავარაუდოდ, მოიხსნება პრობლემა შვედეთის ნატოს წევრად მიღების შესახებ, რომლის წინააღმდეგ რეჯეფ ერდოღანი გამოდის.

მაგრამ რაც შეეხება თურქეთის დამოკიდებულებას რუსეთის მიმართ, ასევე ქურთულ ტერორიზმთან და სირიელ ქურთებთან, ამ მიმართულებით რაიმე დიდი ცვლილებები ნაკლებად სავარაუდოა. ქემალ ქილიჩდაროღლუს მთავრობა საეჭვოა ანტირუსულ სანქციებს შეუერთდეს და უფრო აქტიური როლი შეასრულოს უკრაინის ომთან მიმართებით. ახალი ხელისუფლება უფრო ერდოღანისეულ საშუამავლო როლის შესრულებას გააგრძელებს, ვიდრე უშუალოდ დაიკავებს რომელიმე დაპირისპირებული მეტოქის მხარეს. „თურქეთის ხელისუფლებაც და ოპოზიციაც იზიარებს იმ აზრს, რომ ამერიკა რეგიონში სამუდამოდ ვერ დარჩება“,  - ამბობს ქ-ნი ნიგარ გოქსელი, სტამბოლში მოქმედი ანალიტიკური ცენტრის Crisis Group-ის თანამშრომელი, - „ეს გარემოება რუსეთთან კონფრონტაციის სურვილს ასუსტებს. სავარაუდოდ, მომავალი ხელისუფლება ვერ გაბედავს რაიმე ანტირუსული მკვეთრი ნაბიჯის გადადგმას, რადგან გაიზრდება რუსეთთან უშუალო დაპირისპირების რისკები“.

ალბათ, თურქეთ-ამერიკას შორის ერთ-ერთი გამაღიზიანებელი ფაქტორი შეიძლება განეიტრალდეს - მაგალითად, რუსული საზენიტო-სარაკეტო სისტემების - С-400-ების საკითხი, რომლებიც რეჯეფ ერდოღანმა მოსკოვისაგან იყიდა და რომელმაც ამერიკული სანქციები გამოიწვია. მართალია, მათი მესამე მხარისადმი გადაცემას (ალბათ, უკრაინისადმი, როგორც ამას აშშ-ის ზოგიერთი ოფიციალური პირი ვარაუდობს) ახალი მთავრობა ვერ გარისკავს, მაგრამ, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, „შეიძლება С-400-ები საწყობში შეინახონ, მისი გასაღები კი გადააგდონ“. სავარაუდოდ, ახალ ხელისუფლებას ასევე შეუძლია უარი თქვას თურქეთში რუსეთის მიერ მეორე ატომური ელექტროსადგურის (აეს) მშენებლობაზე, რომელსაც რეჯებ ერდოღანი ეთანხმება და იწონებს.

ახალ მთავრობას, ალბათ, მოუწევს პოზიტიურად შეცვალოს დამოკიდებულება პარლამენტში მოქმედ მთავარ ქურთულ პარტიასთან, თუმცა არ იჩქარებს ზავის დადებას სირიელი ქურთების შეიარაღებულ რაზმებთან და არ გაიყვანს თურქეთის არმიის ქვედანაყოფებს სირიის ჩრდილოეთი ნაწილიდან, სადაც ქურთები ცხოვრობენ. სავარაუდოდ, შეწყდება ქალაქებში ქურთი ეროვნების მერების დევნა (როგორც ამას რეჯეფ ერდოღანის ხელისუფლება აკეთებდა 2017 წლიდან) და ციხიდან გათავისუფლდება ქურთი პოლიტიკოსი სალაჰადის დემირტაში, პრეზიდენტობის ყოფილი კანდიდატი... „მაგრამ იმავდროულად გაგრძელდება ბრძოლა ქურთისტანის მუშათა პარტიის „ბოევიკებთან“ და მათ სირიულ ფილიალებთან“, - ამბობს თურქი ანალიტიკოსი ოითუნ ორხანი. მისი აზრით, ქემალ ქილიჩდაროღლუ შეეცდება ურთიერთობა აღადგინოს სირიის პრეზიდენტ-დიქტატორ ბაშარ ასადთან, რომლის დამხობა რეჯეფ ერდოღანს ბოლო ათწლეულში სურდა (თუმცა ცოტა ხნის წინათ მან თითქოსდა პოზიცია შეიცვალა). რა თქმა უნდა, ნაადრევი იქნება იმის მტკიცება, რომ ანკარისა და დამასკოს ურთიერთობა რადიკალურად უკეთესობისაკენ შეიცვლება.

ის ტერიტორია, რომელიც თურქეთმა დაიკავა სირიელ ქურთების რაზმებთან ბრძოლის შედეგად, ბაშარ ასადთან მოლაპარაკების დროს მნიშვნელოვანი კოზირი იქნება. „რა თქმა უნდა, ახალი მთავრობა დაკავებულ მიწებზე უარს არ იტყვის, - ამბობს ოითუნ ორხანი, - და როგორც რეჯეფ ერდოღანი ითხოვს ლტოლვილების 3,6-მილიონიანი არმიის სირიაში დაბრუნებას, ამ მოთხოვნის შესრულების მცდელობას გააგრძელებს ახალი ხელისუფლებაც“.

სირიასთან დამოკიდებულების საკითხს კომენტარს უკეთებს ერთ-ერთი ოპოზიციური მაღალჩინოსანი კანონმდებელი თურქეთის პარლამენტიდან, რომლის აზრით, „როგორც კი ბაშარ ასადი თავისი მოქალაქეების - ლტოლვილთა მიღების აუცილებლობას გააცნობიერებს, მაშინ, ალბათ, დადგება დრო, რომ ჩვენც დავიწყებთ საკითხის განხილვას სირიიდან თურქეთის არმიის ქვედანაყოფების გაყვანის თაობაზე, მაგრამ ეს სწრაფად არ მოხდება“.

მოკლედ, დასავლეთისათვის ქემალ ქილიჩდაროღლუს სავარაუდო მთავრობა უფრო უკეთესი და ბევრად უპრობლემო პარტნიორი იქნებოდა ურთიერთობებში, მაგრამ ვინ იცის... ამიტომ, ბრიუსელელმა თუ ვაშინგტონელმა კეთილმსურველებმა ენთუზიაზმის ნადრევად გამოვლენაზე თავი უნდა შეიკავონ.

წყარო: https://www.economist.com/europe/2023/04/27/a-post-erdogan-turkey-would-only-partly-change-its-foreign-policy

 

ანალიტიკა
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.