საქართველოს ექს-პრეზიდენტ ედუარდ შევარდნაძის მთავარი მრჩევლის ზურაბ რეხვიაშვილის მიერ ნაამბობი ისტორია.
1996 წელს საქართველოს პრეზიდენტი ედუარდ შევარდნაძე გერმანიაში გაემგზავრა ოფიციალური ვიზიტით. დელეგაციაში, რომელიც ხელისუფლებისა და ბიზნესის წარმომადგენლებისგან შედგებოდა, 42 კაცი შედიოდა. ბონში ფედერალურ კანცლერ ჰელმუტ კოლთან გაიმართა შეხვედრა. საღამოს, საზეიმო ვახშამზე ედუარდ შევარდნაძემ ზურაბ რეხვიაშვილს უხმო და ჰკითხა:
ზურაბ, დალევას აპირებთ?
დიახ, ბატონო პრეზიდენტო, — ღიმილით უპასუხა მრჩეველმა.
დღეს თავი შეიკავეთ, ხვალ საქმე გვაქვს.
მეორე დღეს ცნობილი გახდა, რომ ედუარდ შევარდნაძე მიუნხენში მიიწვია ჰანს–დიტრიხ გენშერმა. პრეზიდენტს ოთხი კაცი ახლდა თან: ზურაბ რეხვიაშვილი, გელა ჩარკვიანი (მრჩეველი საგარეო პოლიტიკის საკითხებში), ნოდარ გუგუციძე (გერმანისტი) და კახი ქენქაძე (პრეზიდენტის პირადი თარჯიმანი). დელეგაცია მცირე ზომის ვიპ-თვითმფრინავით გაფრინდა, რომლის სალონიც ელიტურ სასტუმრო ოთახს ჰგავდა. მაგიდა ათასნაირი ნუგბარითა და სასმელებით გაეწყოთ. თვითმფრინავში ყოფნას მხოლოდ უსაფრთხოების ღვედების გამო თუ იგრძნობდით.
აღმოჩნდა, რომ რომელიღაც მგზავრს დანა-ჩანგალი არ ჰქონდა და გრძელფეხება, მოკლე ქვედაბოლოში გამოწყობილი სტიუარდესა ბუფეტთან მივიდა და უჯრებში მათ ძებნას შეუდგა: ზედა უჯრიდან დაიწყო და ქვემოთ ჩაუყვა, თან სულ უფრო და უფრო დახრა უწევდა. როცა სულ ბოლო, ანუ ქვემოდან პირველ უჯრას მიადგა, კაბის კალთა უკვე ლამის წელამდე ჰქონდა აწეული. ასე რომ, მგზავრებს მთელი სისრულით წარმოუდგათ თვალწინ „ციური“ გამცილებლის დიდებული და მიმზიდველი ფორმები.
დიტრიხ გენშერმა და ედუარდ შევარდნაძემ, რომლებიც ორი გერმანიის გაერთიანების თემას იხსენებდნენ, საუბარი შეწყვიტეს და მზერა იმ ადგილს მიაპყრეს, სადაც სტიუარდესას უნაკლო ფეხები ერთდებოდა. გერმანელმა პოლიტიკოსმა ზევითკენ ცერშემართული ხელი გაიშვირა ქართველი კოლეგისკენ და ისეთი სახე მიიღო, თითქოს ეკითხებოდა, აბა, როგორ მოგწონს, ხომ მაგარიაო?
ჩემო დიტრიხ, — უთხრა შევარდნაძემ. — ჩვენ ამისთვის უკვე დავბერდით.
ედუარდ, მართალი არ ხართ, — შეეკამათა გენშერი. — ჩვენ კი არ დავბერდით, უბრალოდ, გავზარმაცდით.
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.