,
გერმანულ გაზეთ „ტაგესცაიტუნგში“ (Der Tageszeitung) გამოქვეყნებულია ინტერვიუ ნიდერლანდებში (უტრეხტში) მცხოვრებ ქართველ მუსიკოსთან და კომპოზიტორთან ანუშკა ჩხეიძესთან, რომელიც ამჟამად თბილისში იმყოფება და საპროტესტო აქციებში მონაწილეობს. პუბლიკაციის სათაურია „ქართველი მხატვარი საპროტესტო აქციებში: „ერთადერთი გამოსავალი წინააღმდეგობის გაწევაა“ (ესაუბრება შტეფან გრეინერი).
„ანუშკა ჩხეიძე 1997 წელს ხარაგაულში დაიბადა და გაიზარდა. დაინტერესდა ელეტრონული მუსიკით და ამ სფეროში - ციფრულ მუსიკაში - ცოდნა ჯერ გერმანიაში და შემდეგ ნიდერლანდებში გაიღრმავა“, - ნათქვამია ინტერვიუს შესავალში.
გთავაზობთ ინტერვიუს შემოკლებით:
- თქვენ უტრეხტში ცხოვრობთ, მაგრამ ახლა თბილისში გესაუბრებით - აქტიურად მონაწილეობთ ქვეყნის მმართველი პარტიის „ქართული ოცნების“ ავტორიტარული და პრორუსული კურსის წინააღმდეგ მიმართულ საპროტესტო აქციებში. რატომ გადაწყვიტეთ თბილისში ჩამოსვლა?
- არ შემეძლო მღელვარების გარეშე მეყურებინა ტელევიზორში საზღვარგარეთიდან, თუ როგორ სცემდნენ პოლიციელები ქართველ ხალხს. ეს საშინელებაა, ამიტომ დავბრუნდი თბილისში და პროტესტანტებს შევუერთდი... მართალია, დემონსტრაციებში მონაწილეობა ბევრ დროს მართმევს - სასამართლოდან მივდივარ პარლამენტის წინ, შემდეგ ტელეეთერში გამოვდივარ ხოლმე... მაგრამ ეს სწორედ ის შემთხვევაა, როცა ქვეყანას ჩვენი დახმარება ჭირდება. პროტესტებმა კონკრეტულ შედეგებამდე უნდა მიგვიყვანოს...
- თქვენ ახლაც აგრძელებთ თქვენს მუშაობას მუსიკაში?
- რთულია ასეთ დროს [შემოქმედებითი მუშაობა]. აი, ახლა, მეტროთი უნდა წავიდე მზია ამაღლობელის მხარდამჭერ აქციაში მონაწილეობის მისაღებად, რადგან მე ვეწინააღმდეგები ყოველგვარ უსამართლობას. უცხოეთიდან მირეკავებ პროექტებში მონაწილეობის მიზნით, მაგრამ ბევრი რამ გადავდე. ვხედავ, რომ საქართველო კრიტიულ წერტილს უახლოევდება. ბევრი ხელოვანისთვის შეიძლება ასეთი ვითარება შთამაგონებელია, მაგრამ ჩემთვის ასე არ არის. მე უპირატესობას მივანიჭებდი დემონსტრაცია ჩემს მეგობრებთან ერთად ჩამეტარებინა და არა მუსიკის ისეთ მოღვაწეებთან ერთად, რომლებიც თავიანთ ნაწარმოებებბს პროტესტების დროს ქმნიან.
- თქვენ ელოდებით, რომ საპროტესტო აქციებში ისევ 300 ათასი ადამიანი მიიღებს მონაწილეობს?
- უკვე ოქტომბრის არჩევნების შემდეგ სიტუაცია დაძაბული იყო. ამას დაემატა პრემიერ-მინისტრის განცხადება, რომ მთავრობა ევროკავშირში გაწევრიანების მიზნით მოლაპარაკებას წყვეტსო... დაიწყო აქციები დაახლოებით 300 000 ადამიანის მონაწილეობით, რასაც მთავრობის მხრიდან რეპრესიები მოჰყვა. ვფიქრობდი, რომ სიტუაცია დაწყნარდებოდა, თუ ხელისუფლება განმეორებით არჩევნებს დანიშნავდა და პოლიტპატიმრებს გაათავისუფლებდა. მაგრამ რადგანაც ასე არ მოხდა, იძულებულნი ვართ პროტესტები გავაგრძელოთ. თუმცა მგონია, რომ აქციის მონაწილეთა ძალები იწურება.
- თქვენ, ალბათ, მხედველობაში გაქვთ ქართული კულტურის მოღვაწეთა საპროტესტო აქციები. რაში გამოიხატება მათი აქციების აზრი?
- მსახიობთა გაფიცვები თეატრებში გასულ დეკემბერში დაიწყო, შემდეგ მათ მხარი დაუჭირეს მუსკოსებმაც, სოლიდარობის ნიშნად. გერმანიაში, როგორც ვიცი, არსებობს წესი, თუ როგორ შეიძლება დარეგულირდეს დავები შრომით კოლექტივსა და ხელმძღვანელობას შორის, ჩვენთან, საქართველოში კი ამ მხრივ პროფკავშირები საერთოდ არ არიან. როცა შენს გვერდით ადამიანს სცემენ, თეატრში სპექტაკლების დადგმას და მათში მონაწილეობას აზრი არ აქვს. მივედით იმ დასკვნამდე, რომ აუცილებელია აქციებში მუშათა კლასის მონაწილეობაც, ანუ საყოველთაო გაფიცვა. ამასთან, ადამიანებს უნდა ჰქონდეთ შესაძლებლობა თვითონ გამოაცხადონ დაუმორჩილებლობა.
- მოიტანა თუ არა შედეგები აქციებმა?
- გარკვეულ მომენტში აქტიურობის პიკი ნამდვილად იყო. ამჟამად ადამიანები სამსახურებს უბრუნდებიან. თანდათანობით ისებ გაიხსნა კულტურუის დაწესებულებები, ბარები და კლუბები. მათ შემოსავლები შემოაკლდათ და ის უნდა აინაზღაურონ. შემოსავლების გარეშე ისინი ვერ იარსებებნ. გაფიცვა გრძელდება მხოლოდ კინოსა და თეატრის მსახიობებს შორის - ალბათ, იმიტომ, რომ მსახიობი ანდრო ჭიჭინაძე არის უკანონოდ დაპატიმრებული. ვფიქრობ, აქციები უნდა გაგრძელდეს, სანამ ყველა პატიმარი არ იქნება გათავისუფლებული.
- არ გეშინიათ, რომ თქვენც დაგაპატიმრონ?
- ყოველდღე მეუფლება შიშის გრძნობა. გუშინ, მაგალითად, კრიტიკული სიტუაცია იყო, აქციას სასამართლოს წინ ვატარებდით. ჩვენ ცოტანი ვიყავით და პოლიციის გაძლიერებული დაცვის წინაშე აღმოვჩნდით. ხშირად ხდება ისე, რომ ადამიანები შეტყობინებას იღებენ - მიტინგებში მონაწილეობისათვის პასუხისმგებლობა გეკისრებათო. ზოგჯერ პოლიციელები აქციის მონაწილეებს ჯიბეში ჩუმად ნარკოტიკებს უდებენ და შემდეგ იჭერენ... ან საიდუმლოდ იწერენ საუბრებს. ანდრო ჭიჭინაძე და სხვები საპყრობილეში ყალბი ვიდეოჩანაწერების შედეგად აღმოჩნდნენ. შესაძლოა მათ დიდხანს მოუწიოთ ციხეში ყოფნა. რა თქმა უნდა, მეც მეშინია, მაგრამ პროტესტის გარდა, სხვა გამოსავალი არ არის.
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
