USD 2.7061
EUR 3.0936
RUB 3.3761
თბილისი
დათა პაპა ოკუპანტების წინააღმდეგ
თარიღი:  1555

დათა ვანიშვნილი 87 წლის არის და მას გადაადგილების უფლება 2008 წლის შემდგომ „ჩამოერთვა“. მეუღლესთან ერთად, ის ხურვალეთში, მავთულხლართებს მიღმა ცხოვრობს. მისი ნათესავები კი ქართული მხარის მიერ გაკონტროლებულ სივრცეში იმყოფებიან. დათა ვანიშვნილს ადამიანებთან კომუნიკაციის ერთადერთი შესაძლებლობა აქვს: მავთულხლართებთან დადგეს და ასე ესაუბროს ეგრეთ წოდებული გამყოფი ხაზის მიღმა მოსულ „სტუმრებს“.

დაკავება სახლში შეჭრით

15 აპრილს დათა ვანიშვნილის შვილიშვილი, მალხაზ ვანიშვნილი-ქურთაევი დააპატიმრეს. რუსმა მესაზღვრეებმა მომდევნო დღეს დათა ვანიშვილს სახლში მიაკითხეს და ამჯერად შვილიშვლის მეუღლე, თათია ადიკაშვილი გაუყენეს გზას ცხინვალისკენ. „ჩემი შვილიშვილი დააპატიმრეს და მისი ცოლიც, პატარა გოგოა, ტირილ-ტირილით წაიყვანეს. ექვსნი მაინც იქნებოდნენ, რუსები, სახლში შემოვიდნენ და აქედან გაიყვანეს“, - გვიყვება დათა პაპა.

"ამერიკის ხმა" ხურვალეთში მის მოსანახულებლად ჩავიდა და გატაცების ამბავი აღმოაჩინა. ეს ფაქტი კიდევ ერთხელ წარმოაჩენს გამყოფ ხაზს მიღმა მცხოვრები ადამიანების უკიდურეს დაუცველობას. გატაცების შესახებ მანამდე არავინ იცოდა, მათ შორის არც დათას მეზობლებმა, საქართველოს კონტროლირებად მხარეზე. მათი სახლები ერთმანეთისგან ასი მეტრითაც კი არაა დაშორებული, მაგრამ რა ხდება მავთულხლართს მიღმა, ამის გარკვევა არც ისე იოლია.

 

ხურვალეთი, მავთულხლართები

დათას შვილიშვილი, ისევე როგორც თავად დათა პაპა რუს მესაზღვრეებს არაერთხელ დაუკავებიათ, აქამდეც. მოხუცი ყოველთვის მზადაა დააფიქსიროს, რომ ის საქართველოში ცხოვრობს და სახლისა და ეზოს მიტოვებას არასდროს აპირებს. „ადრე მეტროში ვმუშაობდი, თბილისში, ხუთი წელი, გვირაბში. ტყვარჩელშიც მიმუშავია, ამოღებული ხმალივით ვიყავი,“- გვეუბნება დათა პაპა და ხმა უკანკალებს, სახლის მიტოვება ვერც კი წარმოუდგენია.

„ვის დავუტოვო, რატომ დავუტოვო, ამდენი წელი ვაშენებდი, აქ ვცხოვრობდი, ახლა სად წავიდე?“ მისი წუხილისადმი ოკუპაცია გულგრილია, ისევე როგორც ყოველი ადამიანური ტკივილის მიმართ. მოხუცი დიდ სევდას ატარებს, დაწყებული იმით, რომ მისი შვილი, რომელიც გვერდით სოფელში, ცხოვრობს, მამისეულ სახლში მისვლას ვერ ახერხებს და დასრულებული ყოველდღიური პრობლემებით, რაც ერთი შეხედვით, ისეთ მარტივ საკითხს უკავშირდება, როგორიც პურის ყიდვაა. დათას პურის ყიდვის შესაძლებლობა არ აქვს, ეს მისთვის მუდმივ პრობლემას წარმოადგენს.

მართლაც, სად უნდა იყიდო პური 87 წლის ადამიანმა, როდესაც შენს სახლთან მავთულხლართია გაბმული, საქართველოს კონტროლირებადი სივრცისკენ გადაადგილებას გიკრძალავენ და თავზე ავტომატიანი კაცები გადგანან? მაღაზია დათასგან ორი მიმართულებით არსებობს: ქართული და ოსური. ოსურ მხარეს, გარდა იმისა, რომ საკმაოდ შორი მანძილის გავლაა საჭირო პურის საყიდლად, ქართულ ფულს არ იღებენ. დათა კი, აგერ უკვე 12 წელია რუსული პასპორტის აღებაზე უარს აცხადებს.

მას, 87 წლის მოხუცს, უამრავი გაჭირვების მიუხედავად, ღირსება არ დაუკარგავს იმისთვის, რომ რუსებს უთხრას: „არ მინდა თქვენი პენსია!“ აი, ასე პირდაპირ და მოურიდებლად. ამისთვის რამდენჯერმე დააკავეს კიდეც, ცხინვალის ციხეშიც აყურყუტეს, მაგრამ აზრი ვერ შეაცვლევინეს. „ახალგორში წამიყვანეს, მითხრეს, გადმოდი ჩვენსკენ, აიღე პასპორტი და მოგცემთ პენსიასო, მე ვუთხარი, არც თქვენი პენსია მინდა და არც ფული-მეთქი. აი, აქ არის ჩემი სახლი და არ გამოვალ აქედან-მეთქი. მაგათ კიდევ მითხრეს, მაგნაირი სასხლები განა ერთი და ორი არ დავანგრიეთ და დავწვითო? მე არც ვაციე და არც ვაცხელე, ვუთხარი, ახლა შენ იმსახურებ ეგ პოდპოლკოვნიკის ხარისხი ატარო-თქო? იმან თქვა, უყურე, ერთი ამასო. მე ვუთხარი, მიყურე, რამდენიც გინდა-მეთქი, მაგრამ მაგათ ჩემი ჯავრი კი არ აქვთ, რომ პენსია მომცენ, ამ ტერიტორიის ჯავრი აქვთ,“- გვეუბნება დათა პაპა და ხელით ჰაერში იმ სივრცეს ხაზავს, რასაც სამშობლოს უწოდებს.

ხურვალეთი, ეგრეთ წოდებული ადმინისტრაციული გამყოფი ხაზი

დათა პაპას პატრიოტიზმისთვის მაღალი საფასურის გადახდა უწევს. იმის გამო, რომ რუსული პასპორტის აღებაზე უარს აცხადებს, ვერც რუსულ პენსიას იღებს, შედეგად, ვერც გვერდით, ოსურ სოფელში მდებარე მაღაზიაში ვაჭრობას ახერხებს. „იქ რუსულ ფულს ითხოვენ, მე კიდევ სად მაქვს რუსული ფული. ლარებს არ იღებენ“,- გვეუბნება მოხუცი, ვისთვისაც პურის ყიდვა დილემაა.

მეორე ვარიანტი ასეთია: იმისთვის, რომ დათას სახლში პური ჰქონდეს, საქართველოს კონტროლირებად სივრცეში შემოპარვაა საჭირო ან აქედან მალულად, პურის ვინმესგან გადაცემა. იქიდან გამომდინარე, რომ მთელი ამ წლების განმავლობაში დათა ვანიშვნილი იმ ადგილას ცხოვრობს, რაც ყველამ იცის, ცხადია, ამას რუსული „კანონების“ დარღვევით ახერხებს. მას პურს მალულად აწვდიან და ქართულ პენსიასაც, ასევე მალულად იღებს. პენსიის აღება ცალკე თავდაგასავალია. ამჯერად მხოლოდ იმ კითხვაზე ვცდილობთ პასუხის მიღებას, თუ რა შეიძლება გააკეთოს 87 წლის მოხუცმა იმისთვის, რომ პური იყიდოს და არსებობა შეძლოს. მისი შვილიშვილი, მალხაზი (მახო) ერთ-ერთია, ვინც მოხუცზე ზრუნავს. მისთვის ჩვეული ყოფელდღიურობაა მავლით პაპასთან შეპარვა. ამის გარეშე, მოხუცი ბებო-პაპა საარსებო წყაროს დაკარგავენ, ჩვენ კი რიგითი მაყურებლები, მათ პატრიოტულ სულს ვერ ვიხილავთ.

ვინ არის მახო?

დათა პაპასთვის მახო ერთ-ერთი საყვარელი შვილიშვილია. ჟურნალისტებს, ვისაც ხურვალეთში ყოფნა და ოკუპაციის პრობლემის გაშუქება ხშირად უწევთ, მახოსაც იცნობენ. ის მუდამ მომღიმარე ახალგაზრდაა, მხოლოდ უთქმელი - არასდროს არაფერს ამბობს და კითხვას თუ დაუსვამ, მხოლოდ გიღიმის. ამიტომაც, ჟურნალისტები მხოლოდ ხელის აწევით ესალმებიან, იციან, რომ ეს მახოა, დათა პაპას შვლიშვილი, ვისაც დათასთვის პური, წამლები და სხვა საჭირო ნივთები მიაქვს. მიხოს დაქორწინებაც ასეთივე ამბავია - ჟურნალისტური კულუარებში ცნობილი, საჯაროდ კი არ თქმული. ახლა, წყვილი, დათა პაპასა და მისი მეუღლის ფარული დამხმარეები, რუსი სამხედროების დევნის ობიექტად იქცნენ. - შესაძლოა იმისთვის, რომ ისინი შეშინდნენ, ხელი ჩაიქნიონ და თქვან: აღარ ღირს ამ ადგილას ცხოვრება, რომ უმჯობესია, სხვაგან გადასვლაზე თუ იფიქრებ და დათა პაპას წვალებითა და სისხლით დაცულ სახლს მიატოვებენ. ვინ იცის? ცხადი მხოლოდ ერთია: ოკუპაცია გლობალური პანდემიის პირობებშიც გრძელდება. იმ დროს, როდესაც სახლში უნდა იჯდე, რომ დაიცვა საკუთარი და გარშემო მყოფების სიცოცხლე, ექვსი შეიარაღებული რუსი სამხედრო საუკეთესო შანსს ხედავს იმისთვის, რომ სახლში მიუხტეს 87 წლის მოხუცს და შვილიშვილი, ცოლთან ერთად მოსტაცოს.

 

დათა ვანიშვნილი, ხურვალეთი

საგულისხმო ისიცაა, დათა პაპას ოჯახის წევრების დაკავება მხოლოდ იმ შემთხვევის წყალობით გახმაურდა, ამერიკის ხმამ ამ იზოლირებული მოხუცის მოკითხვა რომ გადაწყვიტა. კარანტინის პირობებში, ინფორმაცია იმის თაობაზე, თუ რა მდგომარეობაა ოკუპაციის ხაზის მიმდებარედ, სხვა ადგილებზე, ნაკლებად ვრცელდება (ობიექტური მიზეზებიდან გამომდინარე). თუმცა, როგორც ჩანს, ოკუპანტები დროს არ კარგავენ. ანტისაოკუპაციო მოძრაობამ „ძალა ერთობაშია“ დღეს გაავრცელა ინფორმაცია, რომლის თანახმად, ქარელის მუნიციპალიტეტის სოფელ ტახტისძირის მიმდებარედ რუსმა მესაზღვრეებმა ბორდერიზაციის პროცესი განაახლეს. ინფორმაციას სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურიც ადასტურებს.

პანდემია ოკუპაციას არ აჩერებს და არც იმ ადამიანების უსაფრთხოებას უზრუნველყოფს, ვინც ეგრეთ წოდებული გამყოფი ხაზის მიმდებარედ ცხოვრობს.

წყარო:https://www.amerikiskhma.com/

 

ანალიტიკა
The Daily Telegraph - ტრამპმა პუტინისათვის დრო ისე გამოთვალა, რომ სანქციებით მაქსიმალურ შედეგს მიაღწიოს

ბრიტანულ „დეილი ტელეგრაფში“ (The Daily Telegraph) გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „ტრამპმა პუტინისათვის დრო ისე გამოთვალა, რომ სანქციებით მაქსიმალურ შედეგს მიაღწიოს“ (ავტორი – კონ კოფლინი). პუბლიკაციაში განხილულია აშშ-ის პრეზიდენტის მიერ რუსეთის წინააღმდეგ მიმართული მეორადი სანქციების ათდღიანი ვადა და მოცემულია მათი სავარაუდო შედეგები.

გთავაზობთ სტატიას შემოკლებით:

დონალდ ტრამპმა, ალბათ, ყველაზე საუკეთესო და შესაფერისი დრო შეარჩია თავისი მეორადი ეკონომიკური სანქციების ახალი ვადის გამოცხადებისათვის, რომ რუსეთს ნავთობისა და გაზის გაყიდვით მიღებული შემოსავლები შეუმცირდეს და უკრაინაში ომი შეწყვიტოს.

დონალდ ტრამპს სამჯერ ეგონა, რომ ვლადიმერ პუტინი სამშვიდობო მოლაპარაკების აუცილებლობაში დაარწმუნა, მაგრამ სამჯერვე, როგორც კი სატელეფონო საუბარი მთავრდებოდა, რუსეთის არმია უკრაინული ქალაქების დასაბომბად რაკეტებსა და დრონებს უშვებდა.

აშშ-ის პრეზიდენტის მხრიდან იმის დაგვიანებული აღიარება, რომ „პუტინი მას თურმე ათამაშებდა და ომის გასაგრძელებლად დროს იგებდა“, იმას ნიშნავს, რომ როგორც იქნა, „ტრამპი აბობოქრდა“ და თავის რუს კოლეგას ათდღიანი ვადა დაუწესა ცეცხლის შესაწყვეტად. თუ კრემლი თეთრი სახლის მოთხოვნას არ დაეთანხმება, ძალაში შევა ახალი მომატებული საბაჟო ტარიფები იმ ქვეყნების მიმართ, რომლებიც რუსეთისაგან ნავთობს ყიდულობენ. სანქციის მიზანი და განხორციელების პროცედურა ასეთია: აშშ რუსული იაფი ნავთობისა და გაზის მოყვარული ქვეყნების – ინდოეთის, ჩინეთის (და ალბათ, თურქეთის და სხვების) მიერ წარმოებულ იმპორტირებულ პროდუქციაზე მომატებულ საბაჟო ტარიფებს დააწესებს. მათი ფასი იმდენად გაძვირდება, რომ ამერიკაში მყიდველი აღარ ეყოლება, ანუ ინდური და ჩინური კომპანიები დაზარალდებიან. ზარალის თავიდან ასაცილებლად იგივე ქვეყნები იძულებულნი გახდებიან, რომ რუსეთისაგან ნავთობისა და გაზის შესყიდვა შეწყვიტონ, რის შედეგადაც რუსეთს შემოსავლები შეუმცირდება, ანუ კრემლს აღარ ექნება თანხები უკრაინასთან ომის გასაგრძელებლად. რუსეთი ცეცხლს შეწყვეტს და სამშვიდობო მოლაპარაკებაზე დათანხმდება.

კონგრესში ზოგიერთი დეპუტატი უფრო რადიკალურად არის განწყობილი, რომლებიც 500%-იან სანქციების დაწესებას მოითხოვენ.

უეჭველია, რომ დონალდ ტრამპი სერიოზულად არის განწყობილი. თუ გავითვალისწინებთ იმ ფაქტს, რომ მან იძულებული გახადა იაპონია და ევროკავშირი სავაჭრო ხელშეკრულებების დადებისას აშშ-ის მოთხოვნებზე დათანხმებულიყვნენ, განა თეთრი სახლი კრემლის წინაშე უკან დაიხევს?

როგორც კი ინდოეთი და ჩინეთი მტკივნუულ დარტყმას იგრძნობენ ამერიკასაგან, ისინი იძულებულნი გახდებიან რუსეთისაგან ნავთობ-გაზის შესყიდვა შეამცირონ (ან საერთოდ შეწყვიტონ). ამით დაინგრევა ვლადიმერ პუტინის გენერალური გეგმა რუსეთის იმპერიული ძლიერების აღდგენის შესახებ.

რუსეთი უკრაინის ფრონტზე წარუმატებლობას განიცდის. მართალია, კრემლმა დრონებითა და რაკეტებით უკრაინული ქალაქების დაბომბვა გააძლიერა, მაგრამ ფაქტია, რომ მაისში დაწყებულ შეტევას რუსეთის არმიისათვის რაიმე მნიშვნელოვანი წარმატება არ მოუტანია. ვლადიმერ პუტინი ბოლო დროს მუდმივად ცდილობს რომელიმე მსხვილი უკრაინული ქალაქის დაპყრობას, მაგრამ უშედეგოდ – პოკროვსკს და კონსტანტინოვკას ისევ უკრაინელები აკონტროლებენ. უკრაინელები მამაცურად იბრძვიან, რუსები უამრავ ჯარისკაცს კარგავს – კრემლის ზარალმა უკვე მილიონს მიაღწია დაღუპულებისა და დაჭრილების სახით. ეს ნიშნავს ყოველდღიურად 1080 რუსი მებრძოლის დაღუპვა-დასახიჩრებას.

ასევე ნაკლებად სავარაუდოა, რომ რუსეთი ათასკილომეტრიან ფრონტის ხაზზე რაიმე წარმატებას მიაღწევს მას შემდეგ, რაც დონალდ ტრამპი უკრაინას მეტ იარაღს მიაწვდის. უკრაინელებს თუ იარაღი საკმარისი რაოდენობით ექნებათ, ისინი რუსებს უკან დაახევინებენ და საეჭვოა პუტინმა ის ტერიტორია შეინარჩუნოს, რაც ბოლო დროს დაიპყრო. კრემლს ირანის იმედიც აღარ ექნება, რადგან თეირანი მნიშვნელოვნად არის დასუსტებული ისრაელთან (და აშშ-სთან)  ამასწინანდელი საჰაერო შეტაკების გამო.

არის იმის ნიშნებიც, რომ თვითონ ვლადიმერ პუტინს მისსავე გარემოცვაში ბევრი არ ეთანხმება, რასაც მოსკოვში მიმდინარე საკადრო წმენდა მოწმობს. ზოგიერთი მაღალჩინოსანი ჩინოვნიკი სიცოცხლეს თვითმკვლელობით ამთავრებს, ცნობილი ოლიგარქები კი ქვეყნიდან გაქცევის დროს იქნენ დაკავებულები. ზოგიერთი მაღალჩინოსანი ოფიცერი, რომლებსაც ყოფილ თავდაცვის მინისტრთან სერგეი შოიგუსთან ახლო ურთიერთობა ჰქონდათ, დაპატიმრებულები იქნენ კორუფციის ბრალდებით.

იმ სიძნელეების მასშტაბს, რასაც ვლადიმერ პუტინი შეეჯახა ომის გამო, მოწმობს ის ფაქტი, რომ იგი იძულებული გახდა გასულ კვირას ყოველწლიური სამხედრო-საზღვაო აღლუმის ჩატარება გაეუქმებინა – უკრაინაში განცდილი დიდი დანაკარგების გამო.

ამრიგად, დონალდ ტრამპის გადაწყვეტილება ვადების შემცირების თაობაზე დროულია – ის იმ დროს იქნა მიღებული, როცა ვლადიმერ პუტინს, ყოყოჩობის მიუხედავად, ე.წ. „სპეციალური სამხედრო ოპერაციის“ გაგრძელების ვარიანტები უმთავრდება.

თუ რუსეთის პრეზიდენტი გამოფხიზლდება და მიხვდება, რომ მას უკრაინაში ომის მოგების შანსი არ აქვს, მას სხვა არჩევანი არ ექნება იმის გარდა, რომ დონალდ ტრამპის მოთხოვნას დათანხმდეს – ცეცხლი შეწყვიტოს და სამშვიდობო მოლაპარაკება დაიწყოს.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.