USD 2.6728
EUR 2.8532
RUB 2.8408
თბილისი
30 მაისი - ეს დღე ისტორიაში
თარიღი:  568

30 მაისი — გრიგორიანული კალენდრის 150-ე დღე (ნაკიან წლებში — 151-ე დღე). წლის ბოლომდე დარჩენილია 215 დღე.

 

დღის მოვლენები

1431 : ასწლიანი ომი: რუენში, საფრანგეთი, 19 წლის ჟანა დ’არკი კოცონზე დაწვეს.

1498 : ქრისტეფორე კოლუმბი ამერიკის მიმართულებით თავის მესამე მოგზაურობას იწყებს.

1539 : ერნანდო დე სოტო 600 ჯარისკაცითურთ ტამბა ბეიში, ფლორიდა, შევიდა, ოქროს პოვნის იმედით.

1574 : ანრი III საფრანგეთის მეფე გახდა.

1588 : ესპანური არმადას ბოლო ხომალდი გადის ლისაბონიდან ინგლისის სრუტისკენ.

1593 : ლონდონთან ახლოს დუქანში მომხდარ შეტაკებაში დაიღუპა პოეტი კრისტოფერ მარლო, თუმცა არსებობს ვერსია რომ ის გადარჩა და განაგრძო მოღვაწეობა ფსევდონიმით უილიამ შექსპირი.

1631 : პირველი ფრანგული გაზეთი „La Gazette“-ს გამოცემა დაიწყო

1635 : ოცდაათწლიანი ომი: პრაღის სამშვიდობო ხელშეკრულება დაიდო.

1752 : ათანასე თბილელის და სვიმონ მაყაშვილის ელჩობა რუსეთში.

1814 : ნაპოლეონის ომები: მეექვსე კოალიციის ომი: პარიზის ხელშეკრულებით საფრანგეთის საზღვრები 1792 წლის სტატუსზე დაბრუნდა.

1871 : პარიზის კომუნა გადავარდა.

1879 : ამერიკელმა მაგნატმა უილიამ ვანდერბილტმა განაცხადა ნიუ-იორკში სპორტული ცენტრის „მედისონ სქვერ გარდენ“-ის შექმნის შესახებ.

1896 : ნიუ-იორკში  ოფიციალურად დაფიქსირდა პირველი საგზაო სატრანსპორტო შემთხვევა. ჰენრი უელსის ავტომობილი დაეჯახა ველოსიპედისტ ივლინ ტომასს რის შედეგადაც ამ უკანსკნელმა ფეხი მოიტეხა.

1913 : ბალკანეთის პირველი ომი: ლონდონის ხელშეკრულებით ომი სრულდება. ალბანეთი დამოუკიდებელი ქვეყანა გახდა.

1922 : ვაშინგტონში  უმაღლესი სასამართლოს მოსამართლემ უილიამ ჰოვარდ ტაფტმა საზეიმოდ გახსნა ლინკოლნის მემორიალი.

1941 : მეორე მსოფლიო ომი: გერმანიამ კრეტა აიღო.

1942 : მეორე მსოფლიო ომი: 100 ბრიტანული მომბდამშენს 90-წუთიანი იერიში მიაქვს კიოლნზე, გერმანია.

1953 : ჟრნალში „Nature“ (ნეიჩა) გამოქვეყნდა ჯეიმზ უოტსონის და ფრენსის კირკის შრომა სადაც მათ საზოგადოებას დეენემის (დნმ) სტრუქტურა, ორმაგი სპირალი შესთავაზეს.

1982 : ესპანეთი ნატოს მე-16 წევრი და პირველი ერი გახდა, რომელიც ალიანსში გაწევრიანდა დასავლეთ გერმანიის 1955 წელს შესვლის შემდეგ.

1997 : ნორვეგიის საფეხბურთო ნაკრებმა დაამარცხა ბრაზილია 4-2. ეს ერთადერთი ნაკრებია, რომელსაც ბრაზილიასთან არასდროს წაუგია.

1998 : 6,6 ბალის მიწისძვრა მოხდა ჩრდ. ავღანეთში, რამაც 5000 ადამიანი იმსხვერპლა.

2003 : ეარ ფრანსის კონკორდის ბოლო ფრენა განხორციელდა.

2009 : სიღნაღში, ფიროსმანის მუზეუმში პაბლო პიკასოს ბოლო პერიოდის ნამუშევრების გამოფენა გაიხსნა.

2012 : ჰულის ხოცვა-ჟლეტის საპასუხოდ, რამდენიმე ქვეყანამ სირიელი დიპლომატები გააძევა.

2015 : საქართველოს ყოფილი პრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილი ოდესის ოლქის გუბერნატორად დაინიშნა.

2016 : ჩადის ყოფილი დიქტატორი ჰისენ ჰაბრე კაცობრიობის წინააღმდეგ ჩადენილი დანაშაულისათვის გაასამართლეს სენეგალში და სამუდამო პატიმრობა მიუსაჯეს.

2020 : ილონ მასკის SpaceX-ის ხომალდმა Crew Dragon-მა NASA-სთან ერთად პირველი ეკიპაჟიანი გაფრენა განახორციელა.

2022 : ბაირამ ბეგაი ალბანეთის პრეზიდენტად აირჩიეს.

ამ დღეს დაბადებულნი

1265 : ალიგიერი, დანტე — იტალიელი პოეტი და ფილოსოფოსი.

1814 : ბაკუნინი, მიხეილ — რუსი ანარქისტი.

1845 : ამადეუს I — ესპანეთის მეფე.

1905 : მამამთავრიშვილი, დავით — ქართველი ქირურგი

1909 : გუდმენი, ბენი — ამერიკელი ჯაზის მუსიკოსი და დირიჟორი.

1912 : ჟღენტი, სერგი — ქართველი ენათმეცნიერი (გ.1963)

1914 : ბერიძე, ვახტანგ — ქართველი ხელოვნების ისტორიკოსი.

1934 : ლეონოვი, ალექსეი — რუსი კოსმონავტი.

1936 : სლავა მეტრეველი — ქართველი ფეხბურთელი.

ამ დღეს გარდაცვლილნი

1431 : ჟან დ’არკი — საფრანგეთის ეროვნული გმირი

1574 : შარლ IX (საფრანგეთი) — საფრანგეთის მეფე

1640 : რუბენსი, პეტერ პაულ — ფლამანდელი მხატვარი

1778 : ვოლტერი — ფრანგი მწერალი, ფილოსოფოსი (დ. 1694)

1795 : მაქსიმე II — დასავლეთ საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქი

1960 : პასტერნაკი, ბორის — რუსი პოეტი.

1966 : ვიაინიო აალტონენი — ფინელი მოქანდაკე.

მსოფლიოს ქვეყნების დღესასწაულები

აშშ - მოხსენიების დღე

დიდი ბრიტანეთი - საგაზაფხულო უქმე დღე.

ფიჯი - რატუ სირ ლალა სუკუნას დღე.

ხორვატია — რესპუბლიკის დღე (1991).

საეკლესიო დღესასწაულები

მართლმადიდებელი ეკლესია აღნიშნავს შემდეგი წმინდანების ხსენების დღეს:

ანდრონიკე და თანამდგომი მისი იუნია

სტეფანე I

სოლოხონ მხედარი, პამფამირე მხედარი და პამფალონ მხედარი

კულტურა
პარიზის წიგნის ფესტივალზე საქართველოს მწერალთა სახლი ეროვნული სტენდით პირველად არის წარმოდგენილი
კულტურის სამინისტროს მხარდაჭერით 12-14 აპრილს საქართველოს მწერალთა სახლი 2024 წლის პარიზის წიგნის ფესტივალზე ეროვნული სტენდით პირველად მონაწილეობს.
Grand Palais Éphémère–ში ფესტივალისა და საქართველოს ეროვნული სტენდის გახსნას მწერალთა სახლის დირექტორი ქეთევან დუმბაძე, საქართველოს საგანგებო და სრულუფლებიანი ელჩი საფრანგეთის რესპუბლიკაში გოჩა ჯავახიშვილი და ლიტერატურული სფეროს წარმომადგენლები ესწრებოდნენ.
საქართველოს ეროვნული სტენდის პრეზენტაცია გაიმართა ღონისძიებით - „ჰაგიოგრაფიიდან პოსტმოდერნიზმამდე“. მწერალთა სახლის სტენდის სტუმრებს, ქართული მწერლობის გაცნობასთან ერთად, საინტერესო კალიგრაფიულ აქტივობაში ჩართვის შესაძლებლობა ჰქონდათ. კალიგრაფმა გიორგი სისაურმა მათ ქართული ანბანით დაუწერა სასურველი სიტყვები, გამონათქვამები, ფრაზები, სახელები და ა. შ. ასევე გაიმართა ღონისძიება, სახელწოდებით, „თექვსმეტსაუკუნოვანი უწყვეტი ლიტერატურული პროცესი“, რომელიც განიხილავს ქართულ ლიტერატურას, ქართულ-ფრანგულ ლიტერატურულ ურთიერთობებსა და ქართული და ევროპული ლიტერატურის კავშირს.
პირველ საფესტივალო დღეს გამართულ პანელ-დისკუსიაში მონაწილეობა მიიღეს საქართველოს საგანგებო და სრულუფლებიანმა ელჩმა საფრანგეთის რესპუბლიკაში გოჩა ჯავახიშვილმა და ფრანგული ფილოლოგიის დოქტორმა, პროფესორმა, ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რომანული ფილოლოგიის ფაკულტეტის ხელმძღვანელმა ბელა ხაბეიშვილმა. შეხვედრას ასევე ესწრებოდნენ უცხოელი გამომცემლები, ლიტერატურული აგენტები, მედიის წარმომადგენლები და ქართული სათვისტომოს საპატიო წევრები.
ფესტივალის მსვლელობისას ქართულ სტენდზე დაგეგმილია არაერთი აქტივობა და საქმიანი შეხვედრა - PUBLISHERS MATCHMAKING. შეხვედრის მონაწილეები იქნებიან საქართველოს მწერალთა სახლი, ქართული გამომცემლობები: „სეზან ფაბლიშინგი“, „მედუზა,“ „ბაკმი“ და მთარგმნელები - მაია ვარსიმაშვილი და მაია გიორხელიძე. შეხვედრაზე განიხილავენ ქართული ლიტერატურის კატალოგს. მთარგმნელი დალი იაშვილი წარადგენს მიხეილ ჯავახიშვილის მოთხრობას - „ლამბალო და ყაშა“ და მოთხრობების კრებულს. მთავარ სცენაზე გაიმართება წიგნის - „მზე, მთვარე და პურის ყანა“ წარდგენა. წიგნს წარადგენენ ავტორი - მწერალი და კინორეჟისორი თემურ ბაბლუანი და ეროვნული კინოცენტრის წარმომადგენელი ევროპაში სოფიო ბაბლუანი. ქართველ გამომცემლებთან ერთად საქართველოს სტენდთან იქნებიან ფრანგული გამომცემლობები: LE CHERCHE MIDI, GINGKO, EDITIONS DES CARNETS DU DESSERT DE LUNE, MEDUZA, და იტალიური გამომცემლობა MODERN TIMES, რომლებიც წარმოადგენენ ფრანგულად თარგმნილ კლასიკურ და თანამედროვე ქართულ პროზასა და პოეზიას.
საქართველოს ეროვნულ სტენდზე წარმოდგენილი იქნება ბუკლეტი ქართველი ავტორების 50-ამდე ნამუშევრის სინოპსისითა და ამონაბეჭდებით ისეთი ცნობილი ნაწარმოებებიდან, როგორიც არის „შუშანიკის წამება“, „ვეფხისტყაოსანი“ და სხვა.
აღსანიშნავია, რომ პარიზის წიგნის ბაზრობა ევროპის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი კულტურული მოვლენაა, რომელიც ყოველწლიურად გაზაფხულზე იმართება და მასში მონაწილეობას 1 200 გამომცემელი და 2 000 ავტორი იღებს. საქართველოს წელს პირველად მიეცა საშუალება, საკუთარი სტენდით ჩაერთოს საფესტივალო აქტივობებში.
ფესტივალში ეროვნული სტენდით მონაწილეობა საქართველოსთვის ძალიან მნიშვნელოვანია.
საფესტივალო აქტივობები მწერალთა სახლს, ქართველ მწერლებსა თუ გამომცემლებს დაეხმარება ლიტერატურული ურთიერთობების წარმართვაში, ქართული მწერლობის პოპულარიზაციაში, ახალი კონტაქტების მოძიებასა და მთარგმნელობითი საქმიანობის ხელშეწყობაში.
სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.