USD 2.7094
EUR 3.1825
RUB 3.4068
თბილისი
29 სექტემბერი - ეს დღე ისტორიაში
 370

29 სექტემბერი — გრიგორიანული კალენდრის 272-ე დღე (ნაკიან წლებში – 273-ე დღე). წლის ბოლომდე დარჩენილია 93 დღე.

დღის მოვლენები

ძვ. წ. 61 : პომპეუს დიდი მეკობრეების დამარცხებით და მითრიდატეს ომების დასრულებით მესამე ტრიუმფს აღნიშნავს საკუთარ 45-ე დაბადების დღეს.

855 : ბენედიქტე III რომის პაპი ხდება.

1399 : რიჩარდ II-ის ირლანდიაში ყოფნით ისარგებლა ჰენრიხ ბოლინგბროკიმ და თავი მეფედ გამოაცხადა. კორონაცია მოხდა ჰენრიხ IV-დ, რიჩარდი ჩაამწყვდიეს ტაუერში გვიან კი დასაჯეს, ის გახდა პირველი მეფე რომელიც ტახტიდან გადადგა, ის იყო ბოლო პლანტაგენეტების დინასტიის მეფე, ხოლო ჰენრიხი გახდა პირველი ლანკასტერი მეფე.

1650 : ჰენრი რობინსონიჰენრი რობინსონმა ლონდონში პირველად მსოფლიოში გახსნა ქორწინების სააგენტო.

1789 : აშშ-ის პირველი კონგრესი შეიკრიბა

1793 : ინგლისურ სპორტულ ჟურნალში პირველად მოიხსენიება ჩოგბურთის თამაში

1820 : სამხრეთ ამერიკაში შეიქმნა ენტრე-რიოსის რესპუბლიკა.

1829 : ლონდონის რეორგანიზებული პოლიცია (შემდგომში სკოტლანდ იარდი) პირველი ოფიციალური პოლიციის დეპარტამენტი ხდება მსოფლიოში.

1885 : ბლეკბულში პირველად ინგლისში დაიწყო სიარული ელექტრო ტრამვაიმ.

1887 : დაფუძნდა საფეხბურთო კლუბი „ჰამბურგი“. გერმანიის 7 გზის ჩემპიონი, 1983 წ. ევროპის ჩემპიონთა თასის მფლობელი, 1977 წ. თასის მფლობელთა თასის მფლობელი.

1911 : იტალია თურქეთს ომს უცხადებს.

1916 : როკფელერი, ჯონი, „სტანდარტ ოილის“ დამაარსებელი, გახდა პირველ ადამიანი რომლის ქონებამ 1 მილიარდი შეადგინა.

1930 : შოუ, ჯორჯ ბერნარდი უარი განაცხადა პერის ტიტულის მიღებაზე.

1938 : ბრიტანეთი, საფრანგეთი, ნაცისტური გერმანია და იტალია მიუნხენის ხელშეკრულებას დებენ, რითაც გერმანიას ჩეხოსლოვაკიის სედეტენლანდის რეგიონის ანექსიის უფლებას აძლევენ.

1941 : ბაბი იარის ხოცვა - ნაცისტებმა ორი დღის განმავლობაში ბაბი იარის ხევში კიევთან 60.000-მდე ადამიანი დახოცეს, ძირითადად ებრაელები, ბოშები და საბჭოთა სამხედრო ტყვეები.

1947 : საიდუმლო ქალაქ ჩელიბინსკ-40-ში ატომურ საწარმოო რეაქტორზე მოხდა ავარია, რომელიც ატომური ბომბისათვის პლუტონს აწარმოებდა. სადაც ძალიან დიდი ტერიტორია მოხდა დასხივების ზონაში.

1963 : როლინგ სთოუნზმა დაიწყო თავისი პირველი ინგლისური ტურნე, რომელიც 3 ნოემბერს დაასრულა. მათთან ერთად გამოდიოდნენ ძმები ევერლი და ბო დიდლი, სულ მისცეს 30 კონცერტი

1973 : დამყარდა დიპლომატიური ურთიერთობა ირლანდიასა და სსრკ-ს შორის.

1976 : თბილისის დინამოს სტადიონზე პირველი საერთაშორისო საფეხბურთო მატჩი ჩატარდა თბილისის დინამოსა და უელსის კარდიფ-სიტის გუნდებს შორის.

1988 : მშვიდობის ნობელის პრემია მიენიჭა გაეროს მშვიდობისმყოფელებს.

1991 : ჰაიტიზე, სამხედრო გადატრიალებით პრეზიდენტი ჟან-ბერტრან არისტიდი გადააყენეს.

2010 : კიმ ჩენ ირის მესამე ვაჟს, კიმ ჩენ უნს მიანიჭეს არმიის გენერლის წოდება და აირჩიეს მშრომელთა პარტიის ცენტრალური სამხედრო საბჭოს ვიცე-თავმჯდომარედ.

2021 :

ფუმიო კიშიდა იაპონიის ლიბერალურ-დემოკრატიული პარტიის ლიდერად და ქვეყნის პრემიერ-მინისტრად აირჩიეს.

ნაჯლა ბუდენ რამადანი ტუნისისა და არაბულ სამყაროში პირველი ქალი პრემიერ-მინისტრი გახდა.

ამ დღეს დაბადებულნი

ძვ. წ. 106 : გნეუს პომპეუს მაგნუსი — რომაელი პოლიტიკოსი და მხედართმთავარი

1518 : ტინტორეტო — იტალიელი მხატვარი.

1547 : სერვანტეს საავედრა, მიგელ დე — ესპანელი მწერალი. დონ კიხოტ ლამანჩელის ავტორი

1548 : ვილიამ V — ბავარიის ჰერცოგი

1703 : ბუშე, ფრანსუა — ფრანგი მხატვარი

1758 : ნელსონი, ჰორაციო — ბრიტანელი ადმირალი

1806 : ფოიერბახი, ფრიდრიხ — გერმანელი ფილოსოფოსი

1821 : ბარათაშვილი, სულხან — ქართველი ისტორიკოსი

1862 : ოცხელი, იოსებ — პედაგოგი

1880 : ლორთქიფანიძე, ნიკო — ქართველი მწერალი

1881 : მიზესი, ლუდვიგ ფონ — ავსტრიელი ეკონომისტი და ლიბერალი

1895 : თაყაიშვილი, ალექსანდრე — ქართველი მსახიობი, რეჟისორი და სცენარის ავტორი

1901 : ფერმი, ენრიკო — იტალიელი ფიზიკოსი, ნობელის პრემიის ლაურეატი

1904 : ნიკოლოზ ოსტროვსკი — რუსი მწერალი

1912 : ანტონიონი, მიქელანჯელო — იტალიელი რეჟისორი

1913 : კრამერი, სტენლი — ამერიკელი კინორეჟისორი.

1920 : პიტერ დენის მიტჩელი — ინგლისელი ბიოქიმიკოსი, 1978 წ. ნობელის პრემიის ლაურეატი

1930 : დექსტერი, კოლინ — ინგლისელი დეტექტივების მწერალი

1931 : ჯეიმზ უოტსონ კრონინი — ამერიკელი ფიზიკოსი, 1980 წ. ნობელის პრემიის ლაურეატი

1933 : სამორა მაშელი — შანგანის ტომიდან. გამანთავისუფლებელი მოძრაობის ლიდერი. მოზამბიკის სახალხო რესპუბლიკის პირველი პრეზიდენტი 1975-86 წ.

1936 : ბერლუსკონი, სილვიო — იტალიის პრემიერ-მინისტრი, მედია-მაგნატი, საფეხბ. კლუბის "მილანის" მფლობელი

1943 : ვალენსა, ლეჰ — პოლონეთის პრეზიდენტი, 1985 წ. ნობელის პრემიის ლაურეატი მშვიდობისათვის.

1976 : ანდრეი შევჩენკო — უკრაინელი ფეხბურთელი

2000 : გიორგი მამარდაშვილი — ქართველი ფეხბურთელი

ამ დღეს გარდაცვლილნი

855 : ლოტარ I — გერმანელი მეფე

949 : იოზეი — იაპონიის იმპერატორი

1560 : გუსტავ I ვასა — შვედეთის მეფე

1833 : ფერდინანდ VII — ესპანეთის მეფე

1902 : ზოლა, ემილ — ფრანგი მწერალი

1910 : ჰომერი, უინსლოუ — ამერიკელი გრაფიკოსი

1913 : დიზელი, რუდოლფ — გერმანელი ინჟინერი.

1925 : ბურჟუა, ლეონ ვიქტორ ოგიუსთ — ფრანგი პოლიტიკური მოღვაწე, 1920 წ. მშვიდობის ნობელის ლაურეატი

1927 : ეინთჰოვენი, ვილემ — ჰოლანდიელი ფიზიოლოგი, ელექტროკარდიოგრაფიის დამაარსებელი. 1924 წ. ნობელის ლაურეატი.

1929 : ტანაკა გიიტი — იაპონიის სახელმწიფო და სამხედრო მოღვაწე

1930 : რეპინი, ილია — რუსი მხატვარი

1954 : აბაშელი, ალექსანდრე — ქართველი მწერალი და პოეტი

1956 : ანასტასიო სომოსა გარსია — ნიკარაგუის დიქტატორი 1937-1956 წწ.

1981 : ბროდელე, ანა — ლატვიელი მწერალი

2001 : ნგუენ ვან თჰიეუ — სამხრეთ ვიეტნამის მარიონეტი პრეზიდენტი (1967-1975).

2010 : კერტისი, ტონი — ამერიკელი მსახიობი (დ. 1925)

დღესასწაულები

მართლმადიდებელი ეკლესია აღნიშნავს შემდეგი წმინდანების ხსენების დღეს:

ისააკ და იოსებ ქართველები

ეფემია ყოვლადქებული

წმინდა სებასტიანა

წმინდა მელიტინა

ვიქტორი და სოსთენი

დოროთე მეგვიპტელი

წმინდა ლუდმილა

ღირსი პროკოპი

ანალიტიკა
კრემლს ომის შეწყვეტის მზაობა ჯერ კიდევ არ აქვს და რუსეთის ეკონომიკის შეწირვასაც არ ერიდება - გიორგი კობერიძე
დღევანდელი რუსული ბეჭდური პრესა ივლისის თვეში ეკონომიკური ვითარების დამძიმებაზე საუბრობს - რაც რუსეთის დახურული სისტემის პირობებში საკმაოდ იშვიათი მოვლენაა. გაზეთები აღნიშნავენ, რომ: საშუალოდ 12%-ით მოხდა რუსეთში კომუნალურები გადასახადების ზრდა. გაძვირდა პურის ფასიც, არადა ხორბლის ფასი გაიაფდა. მშენებლობის ბიზნესი დაეცა და ქარხნები იხურება.
 
მიზეზი? მუშახელის კატასტროფული დეფიციტი ბაზარზე, რასაც ადამიანური რესურსების კლების ხარჯზე ემატება მოთხოვნის ბუნებრივი შემცირება - რუსების ნაწილი ფრონტზე კვდება, ნაწილი კი ქვეყნიდან გარბის. დარჩენილი კვალიფიციური მუშახელი კი სამხედრო ინდუსტრიაშია მობილიზებული. იაფ ხორბალს რუსეთი თავის მოკავშირეებს საბითუმო ფასებში ყიდის, ხოლო ბაზარზე შემოსავლის შესანარჩუნებლად კრემლთან დაახლოებული პურის მსხვილი მეწარმეები მის ფასს ზრდიან.
 
ამას კი ემატება სანქციები. დღეს ევროპის მხრიდან სანქციების მე-18 პაკეტი დამტკიცდა, რომელიც რუსეთის ნავთობისა და გაზის ინდუსტრიას ურტყამს. 47.6 დოლარი - ესაა ის თანხა, რომელზე ძვირადაც ნავთობს არ შეიძენს ევროკავშირი და ბრიტანეთი რუსეთისაგან, რომელსაც გათვლა 60 დოლარზე ჰქონდა. კრემლს რომ მყარი მოგება ჰქონდეს 70 დოლარად უნდა ჰყიდდეს ბარელს. სანქციების მიხედვით ნორდ სტრიმების გაზსადენები აღარ ამუშავდება. ამას ემატება რუსულ ჩრდილოვან ფლოტზე დევნაც, რომელიც სხვა ქვეყნების დროშის ქვეშ მცურავი ხომალდების დახმარებით ცდილობდა რუსული ნავთობის ევროპაში გაყიდვას და სანქციების გვერდის ავლას.
 
ამ ფონზე მნიშვნელოვანია ისიც, რომ რუსეთში ტოტალიტარული მმართველობა კიდევ უფრო უჭერს მოსახლეობას: ქვეყანაში 5500 აკრძალული საიტი, მუსიკა, საინფორმაციო საშუალება, კოდური სიტყვა, ფილმი და გამოთქმაა, რისი მოძიებაცა და ნახვაც არ შეიძლება, მათ შორის არც VPN-ის გამოყენებით. თუ ნახავ ჯერ დაგაჯარიმებენ, შემდეგ ჯერზე კი პასუხისგებაში მისცემენ შენს თავს.
 
მზარდი ინფლაციისა და ძირითადი რესურსების სამხედრო წარმოებასა თუ ფრონტზე მობილიზების ფონზე ეკონომიკური პერსპექტივა კარგად არ გამოიყურება. არსებობს ვარაუდი, რომ გვიანი შემოდგომიდან რუსეთი კიდევ უფრო მეტი ბანკნოტების დაბეჭდვას აპირებს.
 
მუშახელის დეფიციტის ფონზე ინდური პრესა საუბრობდა პოტენციურ გეგმაზე, რომლის მიხედვითაც რუსეთი წლის ბოლომდე მილიონი ინდოელი მუშახელის რეკრუტირებას აპირებს, თუმცა ამ ამბავმა რუსეთში დადებითი რეაქცია არ გამოიწვია, რის გამოც რუსეთის შრომის მინისტრმა აღნიშნული ინფორმაცია უარყო. მიუხედავად ამისა, მარტო წელს რუსეთში 71,817 ინდოეთის მოქალაქეზე გაიცა ოფიციალური სამუშაო ნებართვა. ეს რაც ლეგალურად ჩანს, და რაც არა ის კიდევ სხვაა. ინდოელების გარდა რუსეთში დიდი რაოდენობით არიან შუა აზიელები და ჩინელები.
 
ამ ვითარებაში ფრონტზე რუსეთის ვითარება არასახარბიელოა. დონეცკის მონაკვეთზე მომარაგების გზას უკვე ეწოდა "სიკვდილის ხაზი", სადაც უკრაინული დრონები ყველაფერს ბომბავენ რაც კი გადაადგილდება. მიუხედავად ამისა, რუსეთი არ წყვეტს ცოცხალი ძალის მობილიზებას და დონეცკის ოლქის დასავლეთ ნაწილში, პოკროვსკის სექტორზე დაწოლას. რუსეთის მხრიდან ყველა გათვლა ისეთი იყო, რომ პოკროვკი ჯერ 2024 წლის ბოლომდე უნდა აეღოთ, შემდეგ 2025 წლის მარტამდე, ახალი თარიღი 2025 წლის 9 მაისი იყო, შემდეგ კი ამ სექტორზე დაწყებული შეტევის ერთი წლის თავი, ანუ ივლისი. მაგრამ ერთი წლის თავზე რუსები ჯერ კიდევ არ არიან ქალაქის ფარგლებში შესულები. ზოგადად პოკროვკისაკენ გაჭრას რუსები 2024 წლის თებერვლიდან ცდილობენ, ავდიივკას დაცემის შემდეგ.
 
დასავლური მედია ამბობს, რომ რუსული ზაფხულის შეტევის მხოლოდ პირველი ფაზა ვიხილეთ ჯერ და რომ მეორე ფაზა ჯერ კიდევ წინააო. ისინი 150 ათას დამატებით რუს, კორეელ და სხვა ქვეყნებიდან დაქირავებულ სამხედროებზე საუბრობენ და ახალი მიმართულებით გაჭრას არ გამორიცხავენ, ან ძველ სექტორებზე მათ გადანაწილებასა და უკრაინულ პოზიციებზე დაწოლის გაძლიერებას.
 
კრემლი ტრამპის მიერ მიცემულ 50 დღიან ვადას მაქსიმალური შეტევისათვის გამოიყენებს და ამაში უცნაური არაფერია. მთავარია რამხელა იქნება მსხვერპლი და გამოფიტვა. როგორც ამერიკის სახელმწიფო მდივანმა აღნიშნა, მხოლოდ წელს რუსეთს 100 ათასი მოკლული ჰყავს. მან ხაზი გაუსვა ფაქტს, რომ საუბარია მოკლულ სამხედროებზე და არა დაჭრილებზე, დაშავებულებზე ან ტყვეებზე. რუსეთი წლებია იმით პოზიციონირებს, რომ თითქოს ბოლო სამხედრომდე და ბოლო საკვებამდე შეუძლია იომოს. ასეთი რამ არცერთ სახელმწიფოს არ შეუძლია, მაგრამ კრემლს რომ ომის შეწყვეტის მზაობა ჯერ კიდევ არ აქვს და რუსეთის ეკონომიკის შეწირვასაც არ ერიდება - ეს უკვე ვნახეთ. და ისიც ნათელია, რომ ახლა ომს სერიოზული გამოფიტვის სახე აქვს მიღებული, რის გამოც დამატებითი მოთამაშეებისა და სახელმწიფოების ირიბი ჩართვა კიდევ უფრო მზარდია.
 
პუტინმა ისიც კარგად იცის, რომ ომის შეწყვეტა სხვა მიზეზითაცაა საშიში - ამდენი სამხედროსა და ციხეებიდან გამოსული, თუ მობილიზებული კრიმინალის რესოციალიზაცია ძალიან რთული იქნება, მით უფრო გართულებული ეკონომიკური ვითარებიდან გამომდინარე. თუმცა ყველაფერს აქვს თავისი ზედა ზღვარი - ეკონომიკის გამძლეობასაც, მსხვერპლის რაოდენობასაც და გამარჯვების რწმენასაც.
 
სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.