USD 2.6729
EUR 2.8469
RUB 2.8628
თბილისი
29 მაისი - ეს დღე ისტორიაში
თარიღი:  349

29 მაისი — გრიგორიანული კალენდრის 149-ე დღე (ნაკიან წლებში - 150-ე დღე). წლის ბოლომდე დარჩენილია 216 დღე.

 

დღის მოვლენები

363 : რომის იმპერატორი იულიანე ამარცხებს სასანიდების არმიას ქტესიფონის ბრძოლაში სასანიდების დედაქალაქის კედლებთან, თუმცა ქალაქში შესვლას ვერ ახერხებს.

1453 : ოსმალებმა სულთანი მეჰმედ II-ის მეთაურობით აიღეს კონსტანტინოპოლი და ბოლო მოუღეს. ბიზანტიის იმპერიას, მასთან ერთად რომის იმპერიასაც.

1660 : ინგლისში აღდგენილ იქნა მონარქია.

1727 : პეტრე II რუსეთის ცარი ხდება.

1790 : როდ-აილენდი გახდა აშშ-ს მე-13 შტატი.

1810 : არგენტინამ გამოსცა დეკრეტი ეროვნული შეიარაღებული ძალების შექმნის შესახებ.

1825 : რეიმსის საკათედრო ტაძარში გაიმართა საფრანგეთის მეფედ კურთხევის უკანასკნელი ცერემონიალი.

1848 : უისკონსინი გახდა აშშ-ს 30-ე შტატი.

1868 : სერბეთის პრინცი მიხაელ ობრენოვიჩ III მოკლეს ბელგრადში.

1886 : ქიმიკოსმა ჯონ პემბერტონმა კოკა-კოლას პირველი რეკლამა განათავსა ატლანტა ჯორნალში.

1900 : კომპანია „ოტის“-მა დააპატენტა სავაჭრო მარკა „ესკალატორი“

1903 : მაისის გადატრიალება: ალექსანდრე ობრენოვიჩი, სერბეთის მეფე, და დედოფალი დრაგა მოკლეს ბელგრადში ორგანიზაცია "შავი ხელის" (Crna Ruka) წევრებმა.

1913 : იგორ სტრავინსკის ბალეტი „Le Sacre du printemps“ დაიდგა პარიზში.

1919 : ეინშტეინის ზოგადი ფარდობითობის თეორიის ტესტირება (მოგვიანებით კი დამტკიცება) ართურ ედინგტონის სრული მზის დაბენელების დაკვირვებით პრინსიპეში და ენდრიუ კრომელინის მიერ სობრალში, ბრაზილია.

1924 : დაარსდა საფეხბურთო კლუბი „რაიო ვალეკანო“

1935 : ჰუვერის კაშხლის მშენებლობა დასრულდა.

1945 : ნორვეგიაში, ფაშისტებთან თანამშრომლობისთვის დააპატიმრეს ნობელის პრემიის ლაურეატი, მწერალი კნუტ ჰამსუნი.

1953 : ახალზელანდიელმა ე. ჰილარიმ და ნეპალელმა თ. ნორგეიმ პირველებმა დაიპყრეს დედამიწის უმაღლესი მწვერვალი ჯომოლუნგმა (ევერესტი).

1968 : მანჩესტერ იუნაიტედი პირველი ინგლისური კლუბი გახდა, რომელმაც ევროპის თასი მოიგო.

1975 : ბელორუსიის საავტომობილო ქარხანამ დაიწყო საბჭოთა კავშირში უდიდესი ტვირთმზიდის „ბელაზ-7520“-ის წარმოება

1988 : აშშ-ის პრეზიდენტი რონალდ რეიგანი პირველად ჩადის საბჭოთა კავშირში, მოსკოვში ზესახელმწიფოების სამიტზე საბჭოთა ლიდერ მიხეილ გორბაჩოვთან შესახვედრად.

1990 : რსფსრ სახალხო დეპუტატთა I ყრილობაზე ბორის ელცინი აირჩიეს რსფსრ უმაღლესი საბჭოს თავმჯდომარედ.

1996 : ბინიამინ ნეთანიაჰუ ისრაელის პრემიერ-მინისტრად აირჩიეს.

2005 : საფრანგეთი, გაერთიანებული ევროპის ერთ-ერთი ინიციატორი, რეფერენდუმში უარყოფს ევროპის კონსტიტუციას.

2008 : ნეპალი რესპუბლიკად გამოცხადდა, ხოლო მეფე გიანენდრას გადადგომით ქვეყანაში 240 წლიანი მონარქია დასრულდა.

2009 : სოიუზ TMA-15 საერთაშორისო კოსმოსურ სადგურს მიუერთდა.

2010 : 2010 წლის ევროვიზიის ფინალში დიდი უპირატესობით გაიმარჯვა გერმანიის წარმომადგენელმა ლენა მაიერ-ლანდრუტმა, სიმღერით „Satelite“.

2014 : რუსეთის, ბელარუსის და ყაზახეთის პრეზიდენტებმა ევრაზიის ეკონომიკური კავშირის ხელშეკრულებას მოაწერეს ხელი.

2016 : მადრიდის რეალი მეთერთმეტედ გახდა უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგის გამარჯვებული.

2019 : ეგილს ლევიტსი ლატვიის სეიმმა ქვეყნის პრეზიდენტად აირჩია.

ამ დღეს დაბადებულნი

1630 : ჩარლზ II — ინგლისის მეფე.

1879 : ჰამანი, რიხარდ — გერმანელი ხელოვნების ისტორიკოსი

1880 : შპენგლერი, ოსვალდ — გერმანელი ფილოსოფოსი.

1909 : ბაუერი, მარიამ — ქართველი ბალერინა

1914 : ნორგეი, თენცინგ — ნეპალელი მთამსვლელი, ევერესტის პირველი დამპყრობი.

1917 : კენედი, ჯონ — აშშ-ს 35-ე პრეზიდენტი.

1990: დავით ღარიბიანი — სომეხი მსახიობი, რეჟისორი, წამყვანი და მოდელი.

ამ დღეს გარდაცვლილნი

1814:ჟოზეფინ ბოარნე — საფრანგეთის იმპერატორ ნაპოლეონ ბონაპარტის პირველი ცოლი.

1847 : ემანუელ დე გრუში — საფრანგეთის მარშალი

1910 : ბალაკირევი, მილი — რუსი კომპოზიტორი

1979 : პიკფორდი, მერი — მსახიობი.

1982 : შნაიდერი, რომი — მსახიობი.

1995 : ჰონეკერი, ერიხ — გდრ-ის სახელმწიფო მოღვაწე.

2011 : სერგეი ბაგაფში — აფხაზეთის სეპარატისტული რეჟიმის ლიდერი

მსოფლიო მნიშვნელობის თარიღი

გაერო - მშვიდობისმყოფელთა დღე.

გაერო - საჭმლის ჯანმრთელი მონელების საერთაშორისო დღე.

მსოფლიოს ქვეყნების დღესასწაულები

არგენტინა - სახმელეთო ჯარების დღე

დომინიკის რესპუბლიკა - დედის დღე

რუსეთი - სამხედრო ავტომობილის დღე; საბაჟოს ვეტერანთა დღე

ყირგიზეთი - სამხედრო ძალების დღე

აშშ - უისკონსინის დღე; როდ აილენდი - აშშ-ში შესვლის დღე.

საეკლესიო დღესასწაულები

მართლმადიდებელი ეკლესია აღნიშნავს შემდეგი წმინდანების ხსენების დღეს:

თეოდორე განწმენდილი

მუზა ქალწული

წმინდა ვიტე, წმინდა მოდესტო და წმინდა კრისკენტია

გიორგი მიტილინელი

წმინდა ალექსანდრე

ღირსი მამანი წმიდა საბას ლავრაში გვემულნი

ნიკოლოზ მისტიკოსი

წმინდა მოწამენი: აბდა, აბდიისუს ეპისკოპოსი და მათთან ერთად 16 მღვდელი, 9 დიაკონი, 6 მონაზონი და 7 ქალწული

პეტრე აღმსარებელი

ნიკოლოზ მეჩეველი

 

კულტურა
პარიზის წიგნის ფესტივალზე საქართველოს მწერალთა სახლი ეროვნული სტენდით პირველად არის წარმოდგენილი
კულტურის სამინისტროს მხარდაჭერით 12-14 აპრილს საქართველოს მწერალთა სახლი 2024 წლის პარიზის წიგნის ფესტივალზე ეროვნული სტენდით პირველად მონაწილეობს.
Grand Palais Éphémère–ში ფესტივალისა და საქართველოს ეროვნული სტენდის გახსნას მწერალთა სახლის დირექტორი ქეთევან დუმბაძე, საქართველოს საგანგებო და სრულუფლებიანი ელჩი საფრანგეთის რესპუბლიკაში გოჩა ჯავახიშვილი და ლიტერატურული სფეროს წარმომადგენლები ესწრებოდნენ.
საქართველოს ეროვნული სტენდის პრეზენტაცია გაიმართა ღონისძიებით - „ჰაგიოგრაფიიდან პოსტმოდერნიზმამდე“. მწერალთა სახლის სტენდის სტუმრებს, ქართული მწერლობის გაცნობასთან ერთად, საინტერესო კალიგრაფიულ აქტივობაში ჩართვის შესაძლებლობა ჰქონდათ. კალიგრაფმა გიორგი სისაურმა მათ ქართული ანბანით დაუწერა სასურველი სიტყვები, გამონათქვამები, ფრაზები, სახელები და ა. შ. ასევე გაიმართა ღონისძიება, სახელწოდებით, „თექვსმეტსაუკუნოვანი უწყვეტი ლიტერატურული პროცესი“, რომელიც განიხილავს ქართულ ლიტერატურას, ქართულ-ფრანგულ ლიტერატურულ ურთიერთობებსა და ქართული და ევროპული ლიტერატურის კავშირს.
პირველ საფესტივალო დღეს გამართულ პანელ-დისკუსიაში მონაწილეობა მიიღეს საქართველოს საგანგებო და სრულუფლებიანმა ელჩმა საფრანგეთის რესპუბლიკაში გოჩა ჯავახიშვილმა და ფრანგული ფილოლოგიის დოქტორმა, პროფესორმა, ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რომანული ფილოლოგიის ფაკულტეტის ხელმძღვანელმა ბელა ხაბეიშვილმა. შეხვედრას ასევე ესწრებოდნენ უცხოელი გამომცემლები, ლიტერატურული აგენტები, მედიის წარმომადგენლები და ქართული სათვისტომოს საპატიო წევრები.
ფესტივალის მსვლელობისას ქართულ სტენდზე დაგეგმილია არაერთი აქტივობა და საქმიანი შეხვედრა - PUBLISHERS MATCHMAKING. შეხვედრის მონაწილეები იქნებიან საქართველოს მწერალთა სახლი, ქართული გამომცემლობები: „სეზან ფაბლიშინგი“, „მედუზა,“ „ბაკმი“ და მთარგმნელები - მაია ვარსიმაშვილი და მაია გიორხელიძე. შეხვედრაზე განიხილავენ ქართული ლიტერატურის კატალოგს. მთარგმნელი დალი იაშვილი წარადგენს მიხეილ ჯავახიშვილის მოთხრობას - „ლამბალო და ყაშა“ და მოთხრობების კრებულს. მთავარ სცენაზე გაიმართება წიგნის - „მზე, მთვარე და პურის ყანა“ წარდგენა. წიგნს წარადგენენ ავტორი - მწერალი და კინორეჟისორი თემურ ბაბლუანი და ეროვნული კინოცენტრის წარმომადგენელი ევროპაში სოფიო ბაბლუანი. ქართველ გამომცემლებთან ერთად საქართველოს სტენდთან იქნებიან ფრანგული გამომცემლობები: LE CHERCHE MIDI, GINGKO, EDITIONS DES CARNETS DU DESSERT DE LUNE, MEDUZA, და იტალიური გამომცემლობა MODERN TIMES, რომლებიც წარმოადგენენ ფრანგულად თარგმნილ კლასიკურ და თანამედროვე ქართულ პროზასა და პოეზიას.
საქართველოს ეროვნულ სტენდზე წარმოდგენილი იქნება ბუკლეტი ქართველი ავტორების 50-ამდე ნამუშევრის სინოპსისითა და ამონაბეჭდებით ისეთი ცნობილი ნაწარმოებებიდან, როგორიც არის „შუშანიკის წამება“, „ვეფხისტყაოსანი“ და სხვა.
აღსანიშნავია, რომ პარიზის წიგნის ბაზრობა ევროპის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი კულტურული მოვლენაა, რომელიც ყოველწლიურად გაზაფხულზე იმართება და მასში მონაწილეობას 1 200 გამომცემელი და 2 000 ავტორი იღებს. საქართველოს წელს პირველად მიეცა საშუალება, საკუთარი სტენდით ჩაერთოს საფესტივალო აქტივობებში.
ფესტივალში ეროვნული სტენდით მონაწილეობა საქართველოსთვის ძალიან მნიშვნელოვანია.
საფესტივალო აქტივობები მწერალთა სახლს, ქართველ მწერლებსა თუ გამომცემლებს დაეხმარება ლიტერატურული ურთიერთობების წარმართვაში, ქართული მწერლობის პოპულარიზაციაში, ახალი კონტაქტების მოძიებასა და მთარგმნელობითი საქმიანობის ხელშეწყობაში.
სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.