22 სექტემბერი — გრიგორიანული კალენდრის 265-ე დღე (ნაკიან წლებში – 266-ე დღე). წლის ბოლომდე დარჩენილია 100 დღე
დღის მოვლენები
66 : იმპერატორი ნერონი იტალიის I ლეგიონს (Legio I Italica) ჰქმნის.
1692 : ბოლო ჩამოხრჩობა ჯადოქრობისთვის აშშ-ში.
1776 : რუსეთი კოლონიას აფუძნებს კოდიაკში, ალასკა.
1869 : რიხარდ ვაგნერის ოპერის Das Rheingold პრემიერა გაიმართა მიუნხენში.
1896 : დედოფალი ვიქტორია მის ბაბუას მეფე ჯორჯ III-ს უსწრებს, როგორც ყველაზე ხანგრძლივი მონარქი ბრიტანეთის ისტორიაში
1908 : ბულგარეთის დამოუკიდებლობა ცნო საერთაშორისო თანამეგობრობამ.
1944 : მეორე მსოფლიო ომი - წითელი არმია ტალინს იღებს.
1960 : მალი საფრანგეთისგან დამოუკიდებელი ხდება.
1965 : ომი პაკისტანსა და ინდოეთს შორის ქაშმირში შეწყდა გაეროს შუამდგომლობით.
1980 : ერაყი ირანში იჭრება.
1991 : ჰანტინგტონის ბიბლიოთეკამ საზოგადოებას პირველად წარუდგნია მკვდარი ზღვის გრაგნილები.
1993 : საქართველოს ავიახაზების თვითმფრინავი ტუ-154 ჩამოაგდეს სოხუმთან ჰაერსაწინააღმდეგო ჭურვით.
1994 : ამერიკული სიტკომის „მეგობრები“ დებიუტი შედგა ტელეარხზე „ენ-ბი-სი“.
2009 : ირინა ბოკოვა, ბულგარეთიდან, იუნესკოს გენერალური დირექტორი გახდა, პირველი ქალი და პირველი აღმოსავლეთევროპელი ამ პოსტზე.
ამ დღეს დაბადებულნი
1585 : რიშელიე, არმან ჟან დიუ პლესი — კარდინალი, საფრანგეთის სახელმწიფო მოღვაწე
1601 : ანა ავსტრიელი — საფრანგეთის დედოფალი
1791 : ფარადეი, მაიკლ — ინგლისელი ფიზიკოსი და ქიმიკოსი
1829 : ტუ დუკი — ვიეტნამის იმპერატორი
1895 : პოლ მუნი — ამერიკელი ოსკაროსანი მსახიობი
1922 : ჩენ ნინგ იანგ — ჩინური წარმოშობის ფიზიკოსი
1932 : ალგირდას ბრაზაუსკასი — ლიეტუვის პრეზიდენტი 1993-1998 წლებში
1938 : დინ რიდი — ამერიკელი მომღერალი, მსახიობი, რეჟისორი
1940 : ანა კარინა — დანიელ-ფრანგი მსახიობი, რეჟისორი, მწერალი და მომღერალი
1951 : დეივიდ კოვერდეილი — ინგლისელი მომღერალი, ჯგუფ „Deep Purple“-ის ვოკალისტი
1958 : ანდრეა ბოჩელი — იტალიელი ტენორი
1976 : რონალდო — ბრაზილიელი ფეხბურთელი
ამ დღეს გარდაცვლილნი
1520 : სელიმ I — ოტომანთა სულთანი
1539 : ნანაკი — გურუ, სიქხიზმის დამფუძნებელი
1566 : აგრიკოლა, იოჰან — გერმანელი რეფორმატორი
1676 : დომენტი III — აღმოსავლეთ საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი 1660-1676 წლებში
1774 : კლემენტ XIV — რომის პაპი
1872 : დალი, ვლადიმერ — რუსი ლექსიკოგრაფი, რუსული განმარტებითი ლექსიკონის ავტორი
1914 : ალენ-ფურნიე — ფრანგი მწერალი და ჯარისკაცი
1949 : სემ ვუდი — ამერიკელი კინორეჟისორი და პროდიუსერი
1956 : სოდი, ფრედერიკ — ინგლისელი ქიმიკოსი, ნობელის პრემიის ლაურეატი
2001 : ისააკ შტერნი — ამერიკელი ვირტუოზი მუსიკოსი, მევიოლინე
2010 : ედი ფიშერი — ამერიკელი საესტრადო მომღერალი (ტენორი) და მსახიობი
დღესასწაულები
მართლმადიდებელი ეკლესია აღნიშნავს შემდეგი წმინდანების ხსენების დღეს:
წმინდა იოაკიმე და წმინდა ანა
წმინდა სევერიანე
თეოფანე აღმსარებელი
წმინდა ხარიტონი და წმინდა სტრატორი
ნიკიტა კონსტანტინოპოლელი
გარდა ამისა, არის ხსენება:
მესამე მსოფლიო კრებისა
პოვნა და აღმოყვანება ნაწილთა წმიდა თეოდოსი ჩერნიგოველი მთავარეპისკოპოსისა.
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.