USD 2.7384
EUR 2.8548
RUB 2.6619
თბილისი
14 მაისი- თამარობა
თარიღი:  3416

14 მაისს საქართველოში ქართული ეკლესიის მიერ წმინდანად შერაცხული მეფე თამარის ხსენების დღე აღინიშნება. ამ დღეს საქართველოს ავტოკეფალიის აღდგენიდან, 1917 წლიდან აღნიშნავენ.მე-12 საუკუნის დასასრულს საქართველოს სამეფო ტახტზე ავიდა ქალი - თამარი.

ქალის გამეფება იმ დროს უჩვეულო რამ იყო, ზოგი ქართველიც ფიქრობდა, რომ თამარი ვერ გაუძღვებოდა სამეფო საქმეებს, მაგრამ თამარმა კეთილგონიერებითა და სიბრძნით მალე ყველა დაარწმუნა, რომ ჩინებულად შეეძლო ქვეყნის მართვა. მეფე-ქალმა თავის გარშემო შემოიკრიბა ბრძენი სწავლულები, მამაცი და გამოცდილი სარდლები. მეფე უსმენდა მათ რჩევას და ამიტომაც საუკეთესო გადაწყვეტილებებს იღებდა. თამარის დროის ძლევამოსილი ქართული მხედრობა მტკიცედ იცავდა ქვეყნის საზღვრებს და მტერს შიგნით შემოჭრის საშუალებას არ აძლევდა.

თამარის სახელი შორს იყო განთქმული, საქართველოს მეზობელი ქვეყნების მმართველები მეფე-ქალს ერთგულებას ეფიცებოდნენ. თამარიც არ იშურებდა მათთვის წყალობას და მფარველობას უწევდა, საჭიროების შემთხვევაში ჯარითაც ეშველებოდა. სწორედ ერთ-ერთი ასეთი შემთხვევის გამო - შირვანის შაჰის დასახმარებლად - თამარის ძლევამოსილმა ლაშქარმა დიდი ბრძოლა გადაიხადა ქალაქ შამქორთან (თანამედროვე აზერბაიჯანი).

თამარი ყურადღებით ადევნებდა თვალს საერთაშორისო პოლიტიკურ ცხოვრებას და ცდილობდა, მეზობელ ქვეყნებში მომხდარი მოვლენები თავისი ქვეყნის სასარგებლოდ გამოეყენებინა. ამ დროს ევროპელმა ჯვაროსნებმა წინდაუხედაობა გამოიჩინეს - დაიპყრეს ბიზანტია და იქ ლათინთა იმპერია დააარსეს. ამ ამბავმა სამუდამოდ დაასამარა ბიზანტიის ძველი დიდება. ამით ისარგებლეს თურქ-სელჩუკებმა და შავის ზღვის სამხრეთ ნაპირას მდებარე ბიზანტიის კუთვნილი მიწების ხელში ჩაგდება მოინდომეს. ეს მიწები, თუმცა ისინი ბიზანტიის იმპერიის ფარგლებში შედიოდა, უძველესი დროიდან ქართული ტომებით იყო დასახლებული.

თამარმა თურქებს არ მისცა ამ მხარის დაპყრობის საშუალება, იქ ბიზანტიის მემკვიდრე სახელმწიფო - ტრაპიზონის იმპერია დააარსა და ტახტზე თავისი ნათესავი, ბიზანტიის იმპერატორთა ჩამომავალი ალექსი კომნენოსი დასვა. ამ ნაბიჯით მან ჩვენს ქვეყანას უშუალო მეზობლად კეთილგანწყობილი და ძლიერი, ამასთანავე, მაღალი კულტურის მქონე პოლიტიკური მოკავშირე შესძინა. თამარის მეფობის დროს ქვეყანა კიდევ უფრო აყვავდა. მეფე-ქალმა ააშენა ახალი ეკლესიები, შეამკო ისინი მოხატულობით, წმინდა ხატებითა და ძვირფასი ხელნაწერებით;

ააგო თავშესაფრები და საავადმყოფოები სნეულთა და მოხუცთათვის, გაიყვანა გზები, ხიდები და სარწყავი არხები. იმ დროს ქვეყანა დოვლათით აივსო, აღარავინ იყო ღარიბი, ყველას საკმარისად ჰქონდა პური და ღვინო. ხალხიც დაცულად გრძნობდა თავს და ცხოვრობდნენ მშვიდად - შრომაში, გარჯასა და ლხენაში. ამ დროს დიდად იკლო დანაშაულობებმა. გულმოწყალე თამარმა სიკვდილით დასჯაც კი გააუქმა. თავისუფალ დროს მეფე-ქალი ქარგავდა და ქსოვდა, შემდეგ კი თავის ნამუშევრებს ეკლესიას სწირავდა. ხალხი აქებდა სამართლიან და მოწყალე მეფეს, თქმულებებითა და ლეგენდებით მოსავდა მის სახელს. იმდროინდელი პოეტები თამარს ხოტბას ასხამდნენ.

შოთა რუსთაველის “ვეფხისტყაოსანიც'' თამარისადმია მიძღვნილი. საქართველოს სამხრეთით მდებარეობდა ერთ-ერთი თურქული სახელმწიფო - რუმის სასულთნო. სწორედ ეს ქვეყანა ეცილებოდა თამარს შავი ზღვის სამხრეთ სანაპიროს. მას ძლიერი და ამპარტავანი სულთანი - რუქნადინი განაგებდა. სულთანს შეშურდა საქართველოს ძლიერება, თამარის დიდება და ჩვენი ქვეყნის მოსპობა გადაწყვიტა. რუქნადინმა თამარს თავხედური წერილი გამოუგზავნა: “გირჩევნია სარწმუნოება გამოიცვალო და ცოლად გამომყვე, თუ არადა შენს ქვეყანას გავანადგურებო''.

როცა სულთნის მოციქულმა ამ წერილის კითხვა დაასრულა, თამარის მთავარსარდალმა, ზაქარია მხარგრძელმა, ვერ მოითმინა და მას სილა გააწნა. ელჩი უგონოდ დაეცა. როცა მოასულიერეს, მთავარსარდალმა უთხრა: ელჩი რომ არ ყოფილიყავი, ცოცხალი ვერ გადამირჩებოდიო. ყველა მიხვდა, რომ დიდი ომი გარდაუვალი იყო. ქვეყანა ომის სამზადისს შეუდგა. არც რუქნადინი იყო გულხელდაკრეფილი. მან თავის მოკავშირე სულთნებს სთხოვა დახმარება და უზარმაზარი ჯარი შეკრიბა. სულთანი დარწმუნებული იყო, რომ საქართველოს დაამარცხებდა და მთელ კავკასიას შეიერთებდა.

ქართველთა ჯარი მტრისაკენ დაიძრა. ხალხში დარჩენილი თქმულების თანახმად, თამარ მეფე, ჯვრით ხელში, ვარძიამდე ფეხშიშველა მიუძღოდა ჯარს. მოწინააღმდეგენი ბასიანთან შეხვდნენ ერთმანეთს. გაიმართა სასტიკი ბრძოლა. მტერი გაცილებით მეტი იყო, მაგრამ სამხედრო ხელოვნებით, სიმტკიცითა და მოხერხებულობით ქართველი მებრძოლები სჯობნიდნენ.

ქართველებმა დავით სოსლანის წინამძღოლობით ბრწყინვალე გამარჯვება მოიპოვეს, თავად რუქნადინი ძლივს გადაურჩა სიკვდილს. დიდი ზეიმით შემოვიდა ქართველთა ჯარი თბილისში, სარდლებმა მტრის დროშები თამარის წინაშე დაყარეს, ტყვეები ჩამოატარეს... მაშინ საქართველო კიდევ ერთხელ გადაურჩა დამანგრეველ ძალას.

ქართულ სახელმწიფოსა და მის სახელოვან მეფეს, თამარს, კიდევ უფრო შეემატა დიდება. თამარი ორჯერ იყო დაქორწინებული. პირველად მეფე-ქალი რუსეთის დიდი მთავრის ანდრია ბოგოლიუბსკის ძეს - გიორგის (იური) მიათხოვეს, მაგრამ ეს ქორწინება უიღბლო გამოდგა და თამარი მალე გაშორდა პირველ მეუღლეს. მეორე თამარი ოს უფლისწულზე - დავით სოსლანზე დაქორწინდა, რომელიც დედით ბაგრატიონთა ჩამომავალი იყო.

დავით სოსლანი ღირსეული მეუღლე იყო თამარისა, მას სამეფო კარზე ქვეყნის თავდაცვის საქმე ჰქონდა ჩაბარებული. თამარის მიერ აშენებულ ძეგლთაგან განსაკუთრებით დიდებულია ვარძია, ბეთანია, ყინწვისი. ამ მონასტრების კედლის მხატვრობაში შემორჩენილია თამარის ფრესკული გამოსახულებანიც. თამარის ფრესკა არის შემონახული ბერთუბანშიც (დავითგარეჯი).

ანალიტიკა
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.