,
საბერძნეთის პორტ იღუმენიცადან, იტალიაში, ქალაქ ბარიში გემით გადასვლისთვის 8 საათი და ორადგილიანი კაიუტისთვის 100 ევროა საჭირო. ამ გზას ძირითადად მანქანიანი მგზავრები იყენებენ, რომლებიც წმინდა ნიკოლოზის დღესასწაულზე ბარიში საკუთარი ტრანსპორტით ჩადიან.
რა იქნებოდა ბარი წმინდა ნიკოლოზის მირონმდინარე წმინდა ნაწილების გარეშე? ალბათ ერთი რიგითი საპორტო ქალაქი, რომელიც ერთიანი იტალიის შემადგენლობაში არც ისე შორეულ წარსულში - 1860 წელს შევიდა.
დღეს, კი ცნობილია წმინდა ნიკოლოზის მირონმდინარე წმინდა ნეშთით, მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ მაღალი რადიაციით და დამატებით ჩვენთვის, ემიგრანტი ქართველი ქალებით, რომელთა რიცხვი ბარიში ოფიციალურად 35 ათასს აჭარბებს. ქართველი დედები, ოჯახებიდან, შვილებისგან შორს უვლიან იტალიელ მოხუცებს და ამ გზით ათეული წლებია არჩენენ საქართველოში დატოვებულ შვილებს, რომლებიც მათ გარეშე იზრდებიან.
პორტიდან წმინდა ნიკოლოზის ბაზილიკა არც ისე შორსაა. ყველა ჩამოსული ჯერ წმინდა ნაწილებისთვის პატივის მისაგებად მიიჩქარის, დანარჩენი კულინარია, კერამიკა, ნაყინი და ძველ ქალაქში ხეტიალი მერე იწყება.
ხო, მამალია ბარის სიმბოლო და ადგილობრივი კერამიკის ნიმუშებზე, ყავის ჭიქებზე, ზარებზე, მაცივარზე მისაკრავებზეც ისაა გამოსახული და კიდევ პასტა - ქუჩებშიც ხელნაკეთი, ასაწონი პასტა უხვადაა და გამომშრალი პომიდვრის ჩირი.
წმინდა ნიკოლოზის კათოლიკური ბაზილიკა უზარმაზარია, ეზოში გალავანთან წმინდანის მარტოსული მონუმენტი დგას, რომელიც 2003 წელს ზურაბ წერეთელმა ქალაქს აჩუქა.
ბაზილიკის პირველი სართული 26 სვეტზე დგას, სვეტების ჩუქურთმები, არცერთი, ერთმანეთს არ ჰგავს. კიდევ ერთი სვეტი დგას ცალკე, ის საერთოდ განსხვავებულია და ეტყობა აქაური არ არის, ამ სვეტზე ცოტა მოგვიანებით მოგიყვებით.
წმინდა ნიკოლოზის სამყოფელში ციმციმებს ელექტროკანდელები, რომელიც მგონი ბატარეებზე მუშაობს ( ალბათ).
წმინდა ნაწილებიდან მირონი უწყვეტად გადმოედინება, ეს მეცნიერული კვლევითაც დადასტურებულია. მირონს წელიწადში რამდენჯერმე იღებენ. რადგან წმინდა ნაწილები ღრმადაა დაფლული, კათოლიკე ბერი სპეციალურ შპრიცს უშვებს და ამოაქვს. განზავებული მირონის შეძენა ბაზილიკის მაღაზიაშია შესაძლებელი.
უცნაურად მოხვდა წმინდა ნიკოლოზის წმინდა ნაწილები ბარიში. ის პირდაპირ მოიტაცეს ქალაქ მირონიდან ( დღევანდელი თურქეთის ტერიტორია), სადაც 1087 წლამდე იყო დასვენებული.
მიზეზი ერთი უბრალო მღვდლის სიზმარი გახდა, რომელსაც წმინდა ნიკოლოზმა სთხოვა ქალაქ ბარიში გადასვენება.
საპორტო ქალაქს სჭირდებოდა ძლიერი მფარველი, ამიტომ ბარის მაშინდელმა მმართველმა მირონში სამი გემი გაგზავნა. სიწმინდის დაუფლებით გენუელებიც იყვნენ დაინტერესებული, ბარელებმა იჩქარეს, შევარდნენ ტაძარში, სადაც მხოლოდ რამდენიმე ბერი იმყოფებოდა და ძალით დაეუფლნენ სიწმინდეს. როგორც ამბობენ, სიჩქარეში წმინდა ნაწილები დაზიანდა. ის სვეტი კი, რომელიც დღეს ბარის ბაზილიკაში განცალკევებით დგას და მომლოცველების წერილებითაა სავსე, სწორედ მირონიდან გამოჰყვა წმინდა ნაწილებს ( ვიცი იტყვით, ეს ფიზიკის კანონებს ეწინააღმდეგებაო, მაგრამ იქიდან გამომდინარე, რომ წმინდა ნიკოლოზთან დაკავშირებული ბევრი რამ ეწინააღმდეგება ფიზიკის კანონებს, სვეტის ამბავი შეიძლება სულაც არ იყოს მითი).
მოკლედ, ასე ჩამობრძანდა წმინდა ნიკოლოზის წმინდა ნაწილები ქალაქ ბარიში, სადაც მის სახელზე ბაზილიკა ააგეს. 8 წლის შემდეგ 1095 წელს კი, პირველი ჯვაროსნული ომიც დაიწყო. ეხლა უკვე ვენეციელები გაემგზავრნენ ქალქ მირონში. ცნობილი იყო, რომ წმინდა ნიკოლოზის წმინდა ნაწილები ყოფილი ბიზანტიის იმპერიის პატარა ქალაქში კიდევ დარჩა. ვენეციელებმაც დაარბიეს ტაძარი და მათაც წამოიღეს მირონმდინარე წმინდა ნაწილები, უფრო მცირე რაოდენობით, რომელიც დღესაც ვენეციაში ინახება.
სამეცნიერო კვლევა 1953 წელს დაიწყო. ბარის უნივერსიტეტის პროფესორ-ანატომს ლუიჯი მარტინოსს არც ისე მარტივი დავალება ჰქონდა.
,, სიწმინდე მირონში ცურავს" - ამ სიტყვებით აღწერა ლუიჯი მარტინომ წმინდა ნიკოლოზის წმინდა ნაწილების მდგომარეობა. თუმცა ასევე აღნიშნა, რომ ნეშთი სრულყოფილი არ იყო და აკლდა სხეულის რამდენიმე ძვალი, ასევე იყო დაზიანებული.
სამეცნიერო კვლევა მან 1953 წელს დაიწყო, თუმცა 1992 წელს დაასრულა, როდესაც ვენეციაში დაცული წმინდა ნაწილებიც გახსნეს, სადაც სიწმინდესთან ერთად აღმოჩნდა ქვა, ბერძნული წარწერით :
,, წმინდა ნიკოლოზის წმინდა ნაწილები". კვლევის შედეგად დადასტურდა, რომ ნეშთი ერთი და იმავე პიროვნებას ეკუთვნის.
,, ვენეციური ნაწილი უფრო მცირეა, თუმცა არანაკლებ მნიშვნელოვანია, ვიდრე ბარიში დაცული სიწმინდე." - წერდა მეცნიერი საბოლოო დასკვნაში.
ნიკოლოზობას მართლმადიდებლები წელიწადში ორჯერ ავღნიშნავთ 19 დეკემბერს - მთავარეპისკოპოსის ხსენებას და
22 მაისს მირონ-ლუკიიდან ბარიში წმინდა ნიკოლოზის წმინდა ნაწილების გადასვენებას.
საკვირველმომქმედი და მირონ-ლუკიის მთავარეპისკოპოსი წმინდა მღვდელმთავარი ნიკოლოზი ითვლება საქართველოს ეკლესიის მფართველ წმინდანად.
ავტორი: ესმა ონიანი
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
